Niniejszy komunikat o bieżącej sytuacji hydrogeologicznej przedstawia analizę:

 - położenia zwierciadła wód podziemnych
 - stanu rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych
 - stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w pierwszym poziomie wodonośnym analiza obejmuje obszar kraju w okresie od 1 lutego do 30 kwietnia 2024 r.

Na przeważającym obszarze kraju nastąpił wzrost średnich miesięcznych stanów wód podziemnych i wydajności źródeł w stosunku do wartości z poprzedniego kwartału. Punkty, w których odnotowano wzrost stanowiły około 91% wszystkich analizowanych punktów obserwacyjnych. Obniżenia średniego poziomu wód podziemnych i wydajności źródeł nastąpiły w ponad 7% poddanych analizie punktów obserwacyjnych, przy czym sytuacja taka dotyczyła najczęściej południowej, południowo-zachodniej i północnej Polski. W przypadku około 2% punktów obserwacyjnych poziom wód podziemnych pozostał bez zmian w odniesieniu do stanu z poprzedniego kwartału hydrologicznego.

W omawianym kwartale hydrologicznym wielkość rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych w poziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym utrzymywała się na poziomie bezpiecznym dla zaopatrzenia ludności w wodę. W żadnym z punktów obserwacyjnych nie odnotowano braku rezerw zasobów wód podziemnych w odniesieniu do najniższego rocznego położenia zwierciadła wód podziemnych z okresu wielolecia. Nie stwierdzono również zagrożenia stanu rezerw wód podziemnych.

W drugim kwartale hydrologicznym na obszarze kraju nie występowało zagrożenie hydrogeologiczne o charakterze regionalnym związane z położeniem zwierciadła wód podziemnych poniżej stanu niskiego ostrzegawczego. Zjawisko niżówki hydrogeologicznej było obserwowane jedynie lokalnie, a liczba punktów obserwacyjnych, w których została stwierdzona zmniejszała się w kolejnych miesiącach. W ostatnim miesiącu omawianego kwartału wystąpienie niżówki hydrogeologicznej stwierdzone zostało tylko w jednym punkcie obserwacyjnym znajdującym się w miejscowości Międzyzdroje w województwie zachodniopomorskim.

Analiza została opracowana na podstawie interpretacji zebranych wyników pomiarów w wytypowanych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych PIG-PIB, przy uwzględnieniu dla poszczególnych punktów obserwacyjnych następujących wartości charakterystycznych:
* najniższej głębokości położenia zwierciadła wody z wielolecia (NNG),
* średniej głębokości położenia zwierciadła wody z wielolecia (SSG),
* średniej z najniższych rocznych głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej z wielolecia (SNG),
* wartości granicznej dla wystąpienia zjawiska niżówki hydrogeologicznej, przyjętej na poziomie stanu niskiego ostrzegawczego (SNO),
* wyznaczonego z najniższych rocznych stanów położenia zwierciadła wody charakteryzujących się wartościami niższymi od wartości SNG,
* średniej głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej (AG) z okresu od 1 lutego do 30 kwietnia 2024 r.

1. Zmiany położenia zwierciadła wód podziemnych

Analiza zmian położenia swobodnego zwierciadła wód podziemnych w odniesieniu do poprzedniego okresu obserwacji została wykonana na podstawie wyników pomiarów przeprowadzonych w 183 rozmieszczonych na obszarze całego kraju, reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych ujmujących pierwszy poziom wodonośny (ppw). W większości tych punktów (około 92%) w drugim kwartale br. hydrologicznego odnotowano wyższe położenie średniego poziomu wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym w stosunku do stanu z poprzedniego kwartału. Obniżenie średniego poziomu wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym nastąpiło podczas drugiego kwartału hydrologicznego w około 7% analizowanych punktów obserwacyjnych. Obniżenia te występowały w południowej części kraju, na obszarach województw: lubuskiego, dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego i małopolskiego. Odnotowane obniżenia średniego poziomu wód były na ogół niewielkie i w przeważającej liczbie przypadków nie przekraczały 25 centymetrów. W kolejnych miesiącach kwartału obserwowane było zwiększenie liczby punktów obserwacyjnych, w których nastąpiły obniżenia średniego poziomu wód w ppw od 7 w lutym do 138 punktów w kwietniu. W przypadku około 2% punktów obserwacyjnych zarejestrowany w nich średni poziom wód podziemnych podczas drugiego kwartału hydrologicznego nie uległ zmianie w stosunku do stanu z poprzednio analizowanego okresu.

Analizę zmian średniego położenia napiętego zwierciadła wody podziemnej w drugim kwartale br. hydrologicznego przeprowadzono na podstawie pomiarów wykonanych w wytypowanych 171 reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych. W omawianym okresie w większości analizowanych punktów obserwacyjnych (ponad 92%) średnie położenie ustabilizowanego zwierciadła wód podziemnych znajdowało się na wyższym poziomie w porównaniu ze stanem odnotowanym w pierwszym kwartale br. hydrologicznego. Niższy poziom ustabilizowanego zwierciadła wody w odniesieniu do pierwszego kwartału br. hydrologicznego odnotowano w tym czasie w około 8% analizowanych punktów. Sytuację taką odnotowano przede wszystkim w północnej, południowej i południowo-zachodniej części kraju.

Analizę zmian położenia ustabilizowanego zwierciadła wody w obrębie systemu wodonośnego o zwierciadle napiętym na obszarze występowania wód o antropogenicznie niezmienionym charakterze (wody w poziomach wodonośnych o stropie warstwy znajdującym się na głębokości większej niż 120 m) wykonano na podstawie pomiarów przeprowadzonych w 46 reprezentatywnych punktach obserwacyjnych.

W drugim kwartale br. hydrologicznego w większości analizowanych punktów obserwacyjnych ujmujących warstwy wodonośne o stropie znajdującym się na głębokości większej niż 120 m, odnotowano wyższe, względem średniego stanu z pierwszego kwartału br., położenie ustabilizowanego zwierciadła wody. Punkty obserwacyjne, w których odnotowano takie zjawisko stanowiły około 87% wszystkich obserwowanych studni należących do tej kategorii. Obniżenie średniego poziomu ustabilizowanego zwierciadła wody w porównaniu z poprzednio analizowanym okresem zarejestrowano w tym czasie w ponad 4% punktów obserwacyjnych, natomiast w przypadku około 9% punktów średni poziom ustabilizowanego zwierciadła wody nie uległ zmianie w odniesieniu do stanu z pierwszego kwartału (Ryc. 1).

Ryc.1. Zmiana położenia zwierciadła wody podziemnej w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych w drugim kwartale roku hydrologicznego 2024

2. Zmiany zasobów wód podziemnych

Analiza stanu rezerw zmiennych zasobów wód podziemnych została wykonana na podstawie wyników pomiarów położenia swobodnego zwierciadła wody w 182 reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych. Wśród tych punktów było 169 studni i 13 źródeł.

W całym okresie drugiego kwartału hydrologicznego br. we wszystkich analizowanych punktach obserwacyjnych średni poziom wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym oraz wydajności monitorowanych źródeł wskazywały na brak zagrożenia stanu rezerw zasobów w odniesieniu do najniższego rocznego położenia zwierciadła wód podziemnych z okresu wielolecia (*NNG). Oznacza to, że wielkość rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych w poziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym na obszarze całego kraju utrzymywała się na poziomie bezpiecznym dla zaopatrzenia ludności w wodę (Ryc. 2).

 * NNG [m] – najniższa roczna wartość głębokości zwierciadła wody z okresu wielolecia

Ryc. 2. Poziom rezerw zasobów wód podziemnych w kwietniu 2024 r. w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych.

3. Występowanie zagrożeń dla wód podziemnych

Analiza stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną na obszarze kraju została wykonana na podstawie wyników pomiarów przeprowadzonych w 173 reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych ujmujących pierwszy poziom wodonośny o zwierciadle swobodnym oraz w wybranych 13 reprezentatywnych źródłach.

Wykonane pomiary głębokości położenia swobodnego zwierciadła wody i wydajności źródeł wykazały, że w kolejnych miesiącach omawianego kwartału stopniowo zwiększała się liczba punktów obserwacyjnych, w których poziom wód podziemnych lub wydajności źródeł były powyżej wartości średniej z najniższych rocznych głębokości (***SNG), co oznacza, że w rejonie tych punktów nie występowała niżówka hydrogeologiczna. W lutym punkty obserwacyjne, w których stwierdzono takie warunki stanowiły 89,8%, w marcu – 93,3%, natomiast w kwietniu – 93,6% wszystkich analizowanych punktów obserwacyjnych. Od 5,6% (w marcu) do 8,5% (w lutym) stanowiły punkty obserwacyjne, w których stan wód podziemnych lub wydajności źródeł utrzymywały się w strefie między granicami stanów **SNO i ***SNG, co oznacza, że w rejonach tych punktów, w przypadku utrzymywania się niekorzystnych warunków meteorologicznych, w tym przede wszystkim przy braku lub niewielkich opadach atmosferycznych, również może pojawić się niżówka hydrogeologiczna.

W omawianym kwartale zjawisko niżówki hydrogeologicznej występowało wyłącznie lokalnie. Liczba punktów obserwacyjnych, w których zostało stwierdzone zmniejszała się w kolejnych miesiącach. W lutym br. punkty takie stanowiły około 1,7%, w marcu – 1,1%, a w kwietniu – 0,5% wszystkich poddanych analizie punktów obserwacyjnych. W ostatnim miesiącu omawianego kwartału lokalne wystąpienie niżówki hydrogeologicznej stwierdzone zostało tylko w jednym punkcie obserwacyjnym znajdującym się w miejscowości Międzyzdroje (województwo zachodniopomorskie).

Lokalizację wybranych reprezentatywnych punktów obserwacyjnych wraz z oceną stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną na terenie kraju w kwietniu 2024 r. przedstawiono na rycinie 3. 

**SNO [m] – stan niski ostrzegawczy (tj. głębokość położenia zwierciadła wody uzasadniająca wydanie ostrzeżeń i ograniczeń w korzystaniu z wód podziemnych) określony, jako poziom zwierciadła wody, który jest obliczany, jako średnia z minimalnych rocznych stanów położenia zwierciadła wody***SNG - średniej z najniższych rocznych głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej z wielolecia

 Ryc. 3. Ocena zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w kwietniu 2024 r.