Niniejszy komunikat o bieżącej sytuacji hydrogeologicznej przedstawia analizę:
- położenia zwierciadła wód podziemnych,
- stanu rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych,
- stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w pierwszym poziomie wodonośnym.
Analiza obejmuje obszar kraju w okresie od 1.01 do 31.01 2025 r.
W styczniu 2025 roku na większości obszaru Polski odnotowano wyższy poziom zwierciadła wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym w porównaniu ze stanem z grudnia 2024 r. Punkty, w których odnotowano wzrost średniego poziomu wód podziemnych stanowiły ponad 65% wszystkich analizowanych punktów obserwacyjnych. W około 31% punktów obserwacyjnych średni miesięczny poziom wód podziemnych obniżył się, ale nadal w większości tych punktów pozostawał powyżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego (SNO). Niewielkie spadki poziomu wody, przeważnie nieprzekraczające 0,1 m, wystąpiły głównie w południowej i wschodniej części kraju. W przypadku ponad 4% punktów obserwacyjnych poziom wód podziemnych pozostał bez zmian w odniesieniu do stanu z poprzedniego miesiąca.
Wielkość rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych w poziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym w styczniu br. utrzymywała się na poziomie bezpiecznym dla zaopatrzenia ludności w wodę. Zagrożenie stanu rezerw wód podziemnych stwierdzone zostało w około 6% analizowanych punktów obserwacyjnych na terenie całego kraju, w tym ponad 3% stanowiły punkty, w których poziom wód podziemnych wskazywał na brak rezerw zasobów zmiennych w odniesieniu do najniższego położenia zwierciadła wody z wielolecia.
W styczniu 2025 r. na części obszarów województw: lubelskiego, łódzkiego, mazowieckiego, podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, świętokrzyskiego oraz zachodniopomorskiego utrzymywał się stan zagrożenia hydrogeologicznego, związany z poziomem zwierciadła wód podziemnych utrzymującym się poniżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego (SNO). Niżówka hydrogeologiczna wystąpiła również w północnej części województwa podkarpackiego oraz w centrum województwa wielkopolskiego, jednak zjawisko to miało na tych terenach charakter lokalny.
Analiza została opracowana na podstawie interpretacji zebranych wyników pomiarów w wytypowanych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych PIG-PIB, przy uwzględnieniu dla poszczególnych punktów obserwacyjnych następujących wartości charakterystycznych:
- najniższej głębokości położenia zwierciadła wody z wielolecia (NNG),
- średniej głębokości położenia zwierciadła wody z wielolecia (SSG),
- średniej z najniższych rocznych głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej z wielolecia (SNG),
- wartości granicznej dla wystąpienia zjawiska niżówki hydrogeologicznej, przyjętej na poziomie stanu niskiego ostrzegawczego (SNO),
- wyznaczonego z najniższych rocznych stanów położenia zwierciadła wody charakteryzujących się wartościami niższymi od wartości SNG,
- średniej głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej (AG) z okresu od 1 do 31 stycznia 2025 r.
Zmiany położenia zwierciadła wód podziemnych
Analiza zmian położenia swobodnego zwierciadła wód podziemnych w odniesieniu do poprzedniego okresu obserwacji została wykonana na podstawie wyników pomiarów przeprowadzonych w 193 rozmieszczonych na obszarze całego kraju, reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych ujmujących pierwszy poziom wodonośny (ppw).
W styczniu 2025 r. na terenie niemal całego kraju odnotowano wyższy poziom zwierciadła wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym w stosunku do stanu z grudnia 2024 r. Zjawisko to dotyczyło większości punktów obserwacyjnych objętych analizą (ponad 65%, co stanowi wzrost o 21% w porównaniu do poprzedniego miesiąca). Obniżenie średniego poziomu zwierciadła wód podziemnych w odniesieniu do stanu z poprzedniego miesiąca odnotowano w tym czasie w około 31% poddanych analizie punktów obserwacyjnych, przy czym w większości tych punktów poziom wód podziemnych nadal utrzymywał się powyżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego (SNO). Miesiąc wcześniej obniżenie poziomu wód podziemnych odnotowane zostało w ponad 48% wszystkich analizowanych punktów ujmujących pierwszy poziom wodonośny. W styczniu br. obniżenie zwierciadła wód podziemnych odnotowane zostało głównie w południowej i wschodniej części Polski.
Wahania swobodnego zwierciadła wód podziemnych przeważnie były niewielkie i najczęściej, zarówno wzrosty jak i spadki, nie przekraczały 0,1 m. W przypadku ponad 4% analizowanych punktów obserwacyjnych średni poziom wód podziemnych pierwszego poziomu wodonośnego nie uległ zmianie w porównaniu ze stanem odnotowanym w grudniu ubiegłego roku (Ryc. 1).
Ryc.1. Zmiana położenia zwierciadła wody podziemnej w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych w styczniu 2025 r.
Zmiany zasobów wód podziemnych
Analiza stanu rezerw zmiennych zasobów wód podziemnych została wykonana na podstawie wyników pomiarów położenia swobodnego zwierciadła wody w 192 reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych.
W styczniu 2025 r., podobnie jak w poprzednim miesiącu, w większości analizowanych punktów obserwacyjnych (ponad 94%) średni poziom wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym wskazywał na brak zagrożenia stanu rezerw zasobów w odniesieniu do najniższego rocznego poziomu zwierciadła wód podziemnych z okresu wielolecia (NNG). Oznacza to, że wielkość rezerw zmiennych zasobów wód podziemnych w poziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym na przeważającym obszarze kraju pozostawała na poziomie zapewniającym bezpieczeństwo zaopatrzenia ludności w wodę. Wystąpienie zagrożenia dla użytkowania wód podziemnych wynikające z niskiego poziomu tych wód stwierdzono w około 6% ogólnej liczby punktów objętych analizą. W tej grupie ponad 3% stanowiły punkty, w których średni miesięczny poziom wód podziemnych wskazywał na brak rezerw zasobów zmiennych w odniesieniu do granicy stanu NNG.
Brak rezerw zasobów wód podziemnych został odnotowany w miejscowościach Parciaki Stacja (województwo mazowieckie), Turza (województwo podkarpackie), Boksze Stare i Gugny (województwo podlaskie), Ścięgna (województwo świętokrzyskie) oraz Okole (województwo zachodniopomorskie) (Ryc. 2).
Ryc. 2. Poziom rezerw zasobów wód podziemnych w styczniu 2025 r. w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych
Występowanie zagrożeń dla wód podziemnych
Analiza stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną na obszarze kraju została wykonana na podstawie wyników pomiarów przeprowadzonych w 192 reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych ujmujących pierwszy poziom wodonośny o zwierciadle swobodnym.
W styczniu 2025 r. na części obszarów województw: lubelskiego, łódzkiego, mazowieckiego, podlaskiego oraz warmińsko-mazurskiego, świętokrzyskiego i zachodniopomorskiego nadal utrzymywał się stan zagrożenia hydrogeologicznego związany z położeniem zwierciadła wód podziemnych poniżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego (SNO). Ponadto niżówka hydrogeologiczna wystąpiła również w północnej części województwa podkarpackiego oraz w centrum województwa wielkopolskiego, jednakże na tych terenach zjawisko miało charakter lokalny. Zmiany rozprzestrzenienia niżówki hydrogeologicznej w odniesieniu do stanu z grudnia ub.r. przedstawiono na ryc. 3.
W skali kraju poziom wód podziemnych poniżej stanu niskiego ostrzegawczego stwierdzono w 20 punktach obserwacyjnych, co stanowi ponad 10% wszystkich punktów badanej grupy, tj. o około 3% mniej niż w poprzednim miesiącu (Ryc. 7, 8). W 40 punktach obserwacyjnych (około 21%) poziom zwierciadła wód podziemnych w styczniu br. utrzymywał się w strefie między granicami stanów SNO i SNG, co oznacza, że w rejonach tych punktów, w przypadku utrzymywania się niekorzystnych warunków meteorologicznych – szczególnie przy braku lub niewielkich opadach atmosferycznych – może również pojawić się niżówka hydrogeologiczna. Sytuacja taka może wystąpić głównie w północnej, północno-wschodniej, centralnej i wschodniej części kraju. W przypadku 132 punktów obserwacyjnych, co stanowi około 69% wszystkich analizowanych punktów (o około 3% więcej niż w poprzednim miesiącu), swobodne zwierciadło wód podziemnych znajdowało się powyżej wartości średniej z najniższych rocznych głębokości (SNG).
Lokalizację wybranych reprezentatywnych punktów obserwacyjnych wraz z oceną stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną na terenie kraju w styczniu br. przedstawiono na rycinie 3.
Ryc. 3. Ocena zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w styczniu 2025 r.
