dsc05178

W dniu 8 kwietnia 2024 r. odbyły się w Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB warsztaty geoedukacyjne dla uczniów klasy trzeciej i czwartej Szkoły Podstawowej Nr 2 w Jędrzejowie. Obejmowały one lekcję muzealną i zajęcia dydaktyczne.

Po zapoznaniu się z podstawowymi informacjami dotyczącymi minerałów skałotwórczych, klasyfikacji skał a także geologii regionu świętokrzyskiego i niecki nidziańskiej, uczniowie wyrazili szczególne zainteresowanie historią rozwoju życia na Ziemi. Szczególnie podobała im się część wystawy dotycząca okresu triasu i jury, ze względu na modele i skamieniałe tropy dinozaurów. Ogromne zainteresowanie naszych gości wzbudziły również: modele pierwszych tetrapodów, których tropy znaleziono w kamieniołomie Zachełmie, skamieniały szkielet wieloryba z Pińczowa (Pinocetus polonicus) sprzed 15 mln lat oraz kości zwierząt z czasu plejstocenu znalezione w Jaskini Raj.

Dużym zaciekawieniem cieszyła się najnowsza atrakcja muzealna - interaktywna piaskownica. W niej, dzięki oświetleniu piasku w różnych kolorach-symbolizujących wysokość terenu, mogli w praktyczny sposób tworzyć mapy hipsometryczne, poznając przy okazji procesy kształtowania się krajobrazu.

Podczas warsztatów edukacyjnych, uczniowie zgłębiali procesy tworzenia się odcisków muszli i skamieniałości śladowych. Zanurzyli się w interesujący świat mikro- i makroskamieniałości, które można znaleźć w regionie świętokrzyskim. Uczestniczyli w praktycznych ćwiczeniach, robiąc odciski skamieniałości w gipsie. Zapoznali się także z różnorodnymi właściwościami filtrującymi niektórych osadów i samodzielnie przetestowali poziom kwasowości niektórych artykułów spożywczych.

 

Tekst: E. Bąk, A. Mader, W. Wesołowski

Zdjęcia: P. Rutkiewicz

1g powitanieW dniu 22 marca br. miała miejsce uroczystość odsłonięcia tablicy informacyjnej w zrewitalizowanym stanowisku dokumentacyjnym Kamieniołom Wykień. Nieczynny kamieniołom zlokalizowany jest na północnym zboczu Góry Wykieńskiej, należącej do Wzgórz Tumlińskich w Górach Świętokrzyskich. Góra Wykieńska, podobnie jak sąsiednie góry Grodowa i Ciosowa, zbudowane są z unikalnych, wczesnotriasowych piaskowców eolicznych ogniwa z Tumlina, wyróżnianego w dolnym pstrym piaskowcu. W literaturze, zarówno geologicznej jak i kamieniarskiej, są one znane  jako piaskowce tumlińskie. Na ścianach kamieniołomu zaobserwować można zestawy wielkoskalowych warstwowań przekątnych, charakterystyczne dla sedymentacji wydmowej. Walory dekoracyjne piaskowców tumlińskich – intensywna wiśniowa barwa, jednorodne uziarnienie oraz naturalna oddzielność płytowa spowodowały, że już od średniowiecza były one eksploatowane i stosowane, początkowo w budownictwie sakralnym a od XVIII wieku także i w świeckim. 

W ramach wyjazdu w dniach 14-15.03.2024r. przeprowadzono prace terenowe mające na celu pozyskiwanie danych geologicznych z ciągłych odsłonięć na inwestycjach liniowych opracowanych w bazie danych stanowiącej źródło informacji dla uaktualnienia map geologicznych i innych tematów związanych z geologią powierzchniową.

Tym razem pracom podlegał obszar inwestycji związanej z budową obwodnicy miasta Opatów, gdzie udokumentowano szeroko rozprzestrzenione utwory czwartorzędowe w postaci pokryw lessowych (Fot. 1) oraz zapoznano się ze stanowiskiem należącym do najważniejszych odsłonięć kambru w Górach Świętokrzyskich (Fot. 2). Obejmuje ono skały wykształcone jako łupki mułowcowe z wkładkami piaskowców, odsłaniające się w wysokiej skarpie bezpośrednio ponad korytem potoku Rzeka Marcinkowska, w miejscowości Jurkowice.

liniowe

 2024.02.21 wesolowski W dniu 21 lutego 2024 r. w Oddziale Świętokrzyskim Polskiego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego został wygłoszony referat pt. "Charnwood Forest – brytyjski geopark aspirujący do Światowej Sieci Geoparków UNESCO", autorem którego był mgr Witold Wesołowski.

W trakcie wystąpienia został przedstawiony obszar zajmujący około 160 km² brytyjskiego geoparku, położonego w środkowej części Anglii, w regionie East Midlands. Na tym obszarze dominują magmowe skały proterozoiczne, jednakże występują również osadowe skały, w tym paleozoiczne i mezozoiczne. Obszar ten jest znany z odkrycia w latach 50. XX wieku skamieniałości betonicznego organizmu przypominającego liść paproci. Ten przedstawiciel fauny ediakarskiej został opisany w skałach formacji z Bradgate i nosi nazwę Charnia masoni.

Warto dodać, że Charnwood Forest Geopark przygotowuje dokumentację aplikacyjną do Światowej Sieci Geoparków UNESCO, co w przyszłości może przyczynić się do uzyskania statusu brytyjskiego geoparku nr 10.

Powyższy referat jest efektem uczestnictwa Witolda Wesołowskiego w XI Międzynarodowym Sympozjum ProGeo, które odbyło się w dniach 9-11 października.