Opublikowano 23 luty 2023

W dniu 21 grudnia 2022 r. w Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB został wygłoszony referat mgr inż. Eweliny Bąk oraz mgr inż. Joanny Bruczyńskiej pt. „Hydrogeochemia wód siarczkowych południowej części niecki miechowskiej”.

Wody siarczkowe występujące w południowej części niecki miechowskiej stanowią obiekt badawczy o bardzo dużym znaczeniu poznawczym i utylitarnym. Występują one w wapieniach litotamniowych neogenu, marglach, łupkach, piaskach i piaskowcach kredy górnej oraz górnojurajskich wapieniach. Według definicji prawnej wody siarczkowe to lecznicze wody podziemne, zawierające co najmniej 1 mg/dm3 siarki dwuwartościowej. Przeprowadzone analizy potwierdziły zależność typu chemicznego wód od litologii poziomu wodonośnego, z którego wypływają i względem którego wykazują podobieństwo składu chemicznego. Badania fizykochemiczne wód z poszczególnych ujęć i źródeł wykazały, że wody te należą głównie do chlorkowo-sodowych, w mniejszym stopniu chlorkowo-siarczanowo-sodowych oraz sporadycznie siarczanowo-wapniowych. Formy występowania składników swoistych w wodach siarczkowych (specjacje) oraz stopień równowagi pomiędzy wodą a skałami zbiornikowymi badanego rejonu oceniono na podstawie modelowania hydrogeochemicznego.  W wodach tych dominującymi formami występowania siarki dwuwartościowej są HS- i H2S, a w przypadku siarki sześciowartościowej: SO42-, NaSO4-, MgSO4 oraz CaSO4. Przeprowadzone modelowanie hydrogeochemiczne umożliwiło określenie stanu nasycenia wód podziemnych względem wybranych minerałów obecnych w skałach zbiornikowych. Stwierdzono, że wszystkie analizowane wody siarczkowe są przesycone względem muskowitu, kaolinitu i pirytu. Ponadto wody poziomu kredowego wykazują przesycenie względem kwarcu, natomiast wody wypływające z utworów neogenu – kalcytu, kwarcu, chalcedonu. Wody poziomu jurajskiego przesycone są dodatkowo względem minerałów węglanowych.

Opublikowano 23 luty 2023

7 grudnia 2022 r. w Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB wygłoszono referat „Środowisko sedymentacji i paleoekologia wapieni retu (olenek) w Piekoszowie, zachodnie obrzeżenie Gór Świętokrzyskich” autorstwa mgr inż. Karoliny Bieńko i dra hab. Wiesława Treli prof. PIG-PIB. Przedstawiono wykształcenie litologiczne i pozycję stratygraficzną utworów retu w nieczynnym kamieniołomie w Piekoszowie. Przytoczono pokrótce paleogeografię późnego oleneku w Górach Świętokrzyskich. Omówiono mikrofacje piekoszowskich wapieni. Składnikami szkieletowymi, w większości budującymi te osady, są fragmenty plech alg fylloidalnych, które prawie nie występują w triasowym zapisie sedymentacyjnym. Ich wystąpienie może dokumentować formę podobną do późnopaleozoicznych i współczesnych kopców algowych rozwiniętych na marginalnych obszarach platform węglanowych. Ekosystem morski późnego oleneku w zachodniej części GŚ przypominał współczesne podmorskie łąki algowe. Wystąpienie alg fylloidalnych w wapieniach w Piekoszowie może być brakującym ogniwem ewolucyjnym pomiędzy paleozoicznymi algami fylloidalnymi, a ich współczesnymi odpowiednikami.

Opublikowano 24 październik 2022

W dniu 12.10.2022 r. odbył się kolejny, szkoleniowy wyjazd terenowy dedykowany młodym pracownikom Oddziału Świętokrzyskiego PIG-PIB, tym razem w rejon Jaworzni koło Kielc. Uczestnicy wyjazdu zapoznali się z budową geologiczną zachodniej części północnego skrzydła antykliny dymińskiej. W kamieniołomie Jaworznia prześledzono postwaryscyjską niezgodność erozyjno-kątową dwóch pięter strukturalnych: paleozoicznego i mezozoicznego (fot. 1). Piętro paleozoiczne reprezentowane jest przez wapienie należące do warstw sitkówczańskich formacji z Kowali (żywet-fran), a mezozoiczne przez osady terygeniczne formacji ze Szczukowic i formacji z Zagnańska (ind).

Fot. 1. Kontakt wapieni warstw sitkówczańskich formacji z Kowali z terygenicznymi osadami formacji ze Szczukowic

Opublikowano 05 październik 2022

W ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Georóżnorodności, Oddział Świętokrzyski PIG-PIB i Oddział Świętokrzyski PTGeol zorganizowały w dniu 4 października br. warsztaty geoedukacyjne „ABC geologii”. Wzięli w nich udział uczniowie drugich klas Katolickiej Szkoły Podstawowej im. Św. Stanisława Kostki w Kielcach.

Podczas warsztatów uczniowie poznali mechanizmy powstawania odcisków muszli  i skamieniałości śladowych. Zagłębili się w fascynujący świat mikroskamieniałości. Zaznajomili się z wymarłymi zwierzętami, których skamieniałości  spotykane są w regionie świętokrzyskim.  Poznali właściwości filtracyjne różnego typu osadów i mogli samodzielnie sprawdzić kwasowość  wybranych produktów spożywczych.

Uzupełnienie warsztatów stanowiła lekcja muzealna przeprowadzona w lapidarium oraz Muzeum Geologicznym Oddziału Świętokrzyskiego PIG-PIB. W jej trakcie uczniowie poznali podstawowe rodzaje skał  budujących Góry Świętokrzyskie i nieckę nidziańską  a także pogłębili zdobytą na warsztatach wiedzę paleontologiczną.

Tekst: A. Mader, E. Bąk

Zdjęcia: O. Pedrycz