W dniach 23-26 października 2024 r. w Instytucie Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie odbyły się 13. warsztaty palinologicznej grupy roboczej zorganizowane w ramach NECLIME.
NECLIME czyli „The Research Network on Cenozoic Climate and Ecosystems” to działająca od 1999 r. międzynarodowa otwarta sieć skupiająca naukowców zajmujących się ewolucją klimatu kenozoiku i powiązanymi z tym zmianami ekosystemów kontynentalnych. Organizacja liczy obecnie 150 członków z 39 krajów, w tym między innymi z Polski, Bułgarii, Niemiec, Czech, Słowacji, Turcji, Japonii, Chin, Armenii, Tajlandii, Kazachstanu, Armenii, Szwajcarii, Szwecji i in. Jest koordynowana przez zespół badaczy i radę doradczą.
NECLIME organizuje coroczne konferencje i warsztaty oraz administruje grupami roboczymi, które promują wymianę naukową, wspólne projekty i integrację danych badawczych. Są to grupy robocze do spraw palinologii, makroszczątków roślinnych, kopalnego drewna, klimatu.
W 2015 r. Państwowy Instytut Geologiczny - PIB organizował i gościł uczestników 6. warsztatów grupy NECLIME dotyczących taksonomii neogeńskich palinomorf. W 2024 r. konferencja odbyła się we wrześniu w Ałmatach w Kazachstanie i poświęcona była klimatowi kenozoiku i ewolucji ekosystemów Azji Środkowej, zwłaszcza w środowiskach ekstremalnych. W Krakowie natomiast odbyły się warsztaty grupy roboczej do spraw palinologii.
W spotkaniu uczestniczyli naukowcy z siedmiu krajów: Bułgarii, Czech, Niemiec, Polski, Słowacji Ukrainy i Wietnamu. Organizatorami byli dr hab. Elżbieta Worobiec i dr hab. Grzegorz Worobiec z Instytutu Botaniki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie oraz prof. Dimiter Ivanov z Bułgarskiej Akademii Nauk i prof. Marianna Kováčová z Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie. W konferencji, na zaproszenie organizatorów, uczestniczyli również pracownicy PIG-PIB: dr hab. Barbara Słodkowska z Warszawy (członek grupy NECLIME) oraz dr Wojciech Granoszewski, dr Andrzej Szydło, dr Małgorzata Garecka i mgr inż. Justyna Ryłko-Frocisz z Oddziału Karpackiego w Krakowie.
Uczestnicy z PIG (od lewej): dr hab. Barbara Słodkowska, dr Wojciech Granoszewski, mgr inż. Justyna Ryłko-Frocisz, dr Małgorzata Garecka i dr Andrzej Szydło
Sesje referatowe i praktyczne warsztaty mikroskopowe zaplanowano na 24 i 25 października. Drugi dzień warsztatów został zainaugurowany dwoma referatami wprowadzającymi, dotyczącymi dotychczasowej i aktualnej działalności NECLIME, przedstawieniem terminów kolejnych konferencji (22-30 wrzesień 2025 r., Zagrzeb) i warsztatów (20-21 luty 2025 r., platforma Zoom). Dr Angela A. Bruch z Akademii Nauk w Heidelbergu zaprezentowała nowe czasopismo o otwartym dostępie "Earth History and Biodiversity”, którego zakres i cel są związane z tematyką naukową NECLIME.
Słuchacze (od lewej): dr Małgorzata Garecka (OK), dr Wojciech Granoszewski (OK), Thang DO (doktorant UW), dr Andrzej Szydło (OK), dr hab. Elżbieta Worobiec (IB PAN), dr Jadwiga Ziaja (IB PAN)
Kolejny referat, przygotowany przez zespół z Instytutu Paleobotaniki PAN w Krakowie (E. Worobiec, J. Ziaja, K. Stachowicz, G. Worobiec, L. Śliwa) dotyczył zbiorów paleobotanicznych zebranych i udostępnianych przez Instytut. O badaniach mikroskopowych (LM i SEM) palinomorf z utworów dolnego i środkowego miocenu Paratetydy Centralnej i Wschodniej opowiedziały: dr Nela Dolẚkovẚ z Uniwersytetu Masaryka w Brnie, prof. Marianna Kováčová z Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie i Jan Doboš z Uniwersytetu Masaryka w Brnie.
Prof. Barbara Słodkowska z PIG-PIB przedstawiła referat dotyczący rekonstrukcji zbiorowisk roślinnych i ich sukcesji w dwóch profilach z utworów środkowego miocenu w południowej Wielkopolsce (otwory Solniki PIG-1, Kamień PIG 1).
E. Worobiec i G. Worobiec z Instytutu Paleobotaniki PAN w Krakowie przedstawili wyniki badań palinologicznych z utworów środkowego miocenu zapadliska przedkarpackiego z otworów Babczyn 2 i Kazimierza Wielka (Donosy) PIG 1, których celem było określenie warunków klimatycznych jakie panowały w północnej części Paratetydy Centralnej w miocenie środkowym. Dr Grzegorz Pacyna z Instytutu Botaniki UJ przedstawił nowe dane dotyczące mioceńskiej flory z Kotliny Nowosądeckiej.
Na zakończenie pierwszej części warsztatów dr Olena Sirenko z Państwowej Akademii Nauk w Kijowie zaprezentowała wynik badań palinologicznych plioceńskich osadów Niziny Naddnieprzańskiej należącej do zapadliska dnieprowsko-donieckiego.
Uczestnicy warsztatów mieli ponadto możliwość zapoznania się z wystawą dotyczącą historii krajobrazów roślinnych Polski. W trakcie dyskusji omawiano zagadnienia dotyczące, między innymi, pyłku i palinomorf niepyłkowych (NPPs) jako komplementarnych wskaźników środowiskowych, analiz mikroskopowych (LM i SEM) materiału kopalnego i współczesnego. Drugi dzień zakończyła wycieczka po Starym Mieście i kolacja.
Trzeci dzień warsztatów przeznaczono na praktyczne obserwacje mikroskopowe z wykorzystaniem kolekcji referencyjnych i szlifów dostarczonych przez uczestników warsztatów. W programie organizatorzy ujęli również zwiedzanie Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, którego początki sięgają końca XVIII wieku i będącego zarazem najstarszym ogrodem botanicznym w Polsce.
Uczestnicy warsztatów NECLIME przed gmachem Instytutu Botaniki PAN w Krakowie
Tekst: Małgorzata Garecka, Wojciech Granoszewski, Barbara Słodkowska
Zdjęcia: Małgorzata Garecka, Barbara Słodkowska
Udział pracowników PIG-PIB w warsztatach NECLIME odbył się w ramach zadania „Współpraca krajowa w zakresie geologii i promocja działań państwowej służby geologicznej w latach 2024 – 2026”, finansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
