W dniach 1-3 października 2024 r. w stolicy Grenlandii, Nuuk, odbyło się seminarium Advancing EU-Greenland Collaboration: Investments and Innovation in Sustainable Raw Materials and Renewable Energy. Do projektu Business Mission Greenland 2024, w ramach wydarzenia organizowanego wspólnie przez Komisję Europejską oraz Rząd Grenlandii, został zaproszony pracownik Państwowego Instytutu Geologicznego-PIB, Radomir Pachytel.
Wydarzenie miało na celu promowanie i ułatwianie dialogu między przedsiębiorstwami, instytucjami badawczymi oraz rządowymi, a także rozpoznanie możliwości inwestycyjnych i badawczych w kontekście realizacji zadań strategicznego partnerstwa UE-Grenlandia w zakresie surowców, a także współpracy w zakresie czystej energii w ramach strategii UE Global Gateway.
Seminarium było ukierunkowane na łańcuchy przemysłu związanego z rozpoznawaniem, produkcją i eksportem grafitu, molibdenu i anortozytu, a także na potencjał hydroenergetyczny Grenlandii. Obejmowało również pozostałe surowce transformacji energetyczno-klimatycznej, w tym pierwiastki ziem rzadkich i inne surowce krytyczne.
Pracownik PIG-PIB Radomir Pachytel podczas seminarium Advancing EU-Greenland Collaboration: Investments and Innovation in Sustainable Raw Materials and Renewable Energy
Minister Ekonomii, Wymiany Handlowej, Surowców Mineralnych, Sprawiedliwości i Równości Płci Naaja Nathanielsen podkreśliła, że na Grenlandii jest obecnych 25 z 34 surowców krytycznych UE. W 2023 roku podpisane zostało Memorandum of Understanding pomiędzy UE i Grenlandią dotyczące surowców krytycznych, będące pokłosiem Listu Intencyjnego z 2012 roku. Rząd jest posiadaczem ziemi na Grenlandii, co oznacza, że stanowi organ rozporządzający obszarami i koncesjami. Minister podkreśliła znaczenie wprowadzonego „one door licencing system” – ułatwionego procesu składania wniosków koncesyjnych, obejmujący przekazywanie dokumentów do jednego organu.
Minister Rolnictwa, Samowystarczalności, Energii i Środowiska Kalistat Lund dodał, iż do 2030 roku 90% publicznej energii elektrycznej będzie produkowanej ze źródeł odnawialnych, co czyni Grenlandię jednym ze światowych liderów w zakresie udziału energii odnawialnej w miksie energetycznym.
Obecnie istnieją dwa główne filary finansowania Grenlandii – rybołówstwo i fundusze pozyskiwane z UE oraz Danii. Kraj chce, aby w perspektywie dekady trzecim filarem stało się górnictwo. Obecnie na Grenlandii funkcjonuje jedna czynna kopalnia (Lumina – kopalnia anortozytu) i został zainaugurowany proces budowy trzech innych. Aktualnie rząd sprzeciwia się górnictwu uranu. Ponadto został zatwierdzony nowy Mining Act, dzięki czemu zasady postępowania w przypadku ubiegania się o koncesje i wydobycie są klarowne.
Kopalnia anortozytu Lumina nad fiordem w zachodniej Grenlandii
Gotowy produkt z kopalni Lumina
Ważne projekty górnicze, które są w fazie realizacji to kopalnie Amitsoq, Tanbreez i Malmbjerg. Amitsoq to projekt wydobycia grafitu w południowej części Grenlandii prowadzony przez spółkę GreenRoc. Obejmuje dwa złoża z zawartością grafitu przekraczającą 20%. Będzie eksploatowany w formie kopalni podziemnej, której budowa rozpocznie się w 2026. Produkcja wystartuje w 2028 roku, a do wydobycia jest 4,71 Mt grafitu.
Projekt Malmbjerg jest inicjatywą kanadyjskiej Greenland Resources. Ma obejmować wydobycie molibdenu z kopalni, która wystartuje w 2029 roku. Grenlandia ma zamiar zaopatrzyć Unię w 20-25% jej zapotrzebowania na Mo.
Istotnym na skalę światową może być projekt Tanbreez, obejmujący jedno z największych złóż Ni i REE. Wydobywanym minerałem jest głównie eudialyt. Według spółki, kopalnia może zapewnić 86% światowego zapotrzebowania na dysproz.
Podczas spotkań bezpośrednich przedstawiono ofertę naukowo-badawczą PIG-PIB, m.in. firmom Lumina i Neo, które wyraziły wstępne zainteresowanie skorzystaniem z doświadczenia i sprzętu Instytutu w swoich projektach wydobywczych. Szczególnie interesujące może być zaangażowanie się badania anortozytów z kopalni Lumina, która obecnie współpracuje głównie z ośrodkami badawczymi w RPA i na Wyspach Brytyjskich. Wyjazd do kopalni Lumina, zlokalizowanej 80 km na zachód od Kangerlussuaq umożliwił zobaczenie całego cyklu produkcyjnego, od wydobycia anortozytu do jego przetworzenia na granulat do produkcji e-szkła, plastików, farb i wełny mineralnej.
Grenlandia jest interesującym kierunkiem prowadzenia projektów badawczych, ściśle współpracującym z Danią i Unią Europejską. Posiada wiele niezbadanych terenów i nieodkrytych rezerw. Duży obszar wyspy jest jednak niemal niedostępny ze względu na brak infrastruktury transportowej, a ponad 80% wyspy jest pokryte lądolodem o miąższości sięgającej do 3 km. Północne części wybrzeża są niedostępne przez wiele miesięcy w roku, gdy morza zamarzają, uniemożliwiając transport wodny. Warto również podkreślić, że Grenlandia jest jednym z najdroższych terytoriów do życia i prowadzenia badań, a pozyskanie najprostszych rzeczy wymaga dalekiego i długiego transportu, który jest zależny od warunków atmosferycznych. Częściowym ułatwieniem będzie międzynarodowe lotnisko w Nuuk, które zostanie otwarte 28 listopada 2024 r.
Czapa lodowa Grenlandii
Rozwijający się przemysł wydobywczy stawia jednak ciekawe wyzwania badawcze, w które można się aktywnie zaangażować.
Lodowiec Russella
Udział w seminarium, w tym transport i zakwaterowanie, był sponsorowany przez firmę NIRAS w ramach projektu Unii Europejskiej pt. Business Mission Greenland 2024.
Zorza polarna nad Nuuk
Tekst i zdjęcia: Radomir Pachytel
