2023
Informacje ogólne i występowanie
Sole kamienne występują w Polsce w dwóch głównych formacjach solonośnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, rozpoznano i zagospodarowano najwcześniej. Ich eksploatację zakończono w 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) złóż soli mioceńskich wynoszą ponad 4,36 mld t (złoża: Rybnik-Żory-Orzesze, Siedlec-Moszczenica, Wieliczka, Wojnicz), co stanowi obecnie ok. 3,9% krajowych bilansowych zasobów soli kamiennej. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Obecnie podstawowym źródłem soli jest cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej miąższości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej (złoża: Bądzów, Łeba, Mechelinki, Sieroszowice i Zatoka Pucka). Zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) tych złóż oceniane są na ok. 26,14 mld t, co stanowi obecnie ponad 23,3% krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna) utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) wysadowych złóż soli cechsztyńskich (złoża z województw: kujawsko-pomorskiego, łódzkiego i wielkopolskiego) wynoszą blisko 81,9 mld t, co stanowi 72,9% zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujętego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej. Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważoną zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80%. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej są wykorzystywane jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw – np. funkcjonujące jako magazyny złoża Mogilno II (gaz) i Góra (paliwa) oraz oddany do eksploatacji w 2014 r. kawernowy podziemny magazyn gazu Kosakowo.
Na świecie masywy solne są też wykorzystywane jako podziemne składowiska odpadów – np. wysady solne Asse i Morsleben oraz kopalnie Herfa-Neurode i Heilbronn w złożach pokładowych soli kamiennej w Niemczech czy kopalnie w złożach pokładowych soli potasowej i kamiennej w okolicach Regina (południowy Saskatchewan) w Kanadzie. W prowincji Alberta (Kanada) w ostatnich latach ropa uzyskana z występujących tam tzw. piasków bitumicznych jest magazynowana, zaś powstałe przy jej wydobyciu odpady – składowane w kawernach, specjalnie wyługowanych w obrębie dewońskich formacji solnych Lotsberg i Prairie. Opcjonalnie kawerny wyługowane w soli kamiennej są też wykorzystywane do magazynowania wodoru w ramach tzw. energetyki bezemisyjnej – obecnie funkcjonują 3 takie magazyny w USA (Clemens Dome, Moss Bluff i Spindletop) i jeden w Zjednoczonym Królestwie (Teeside), zaś w Holandii i Francji pracują 2 obiekty pilotowe*.
Zasoby i wydobycie
Udokumentowane bilansowe pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wynosiły w 2023 r. ponad 112,39 mld t i zmniejszyły się o ponad 25 mln t w stosunku do roku poprzedniego w wyniku eksploatacji, natomiast zasoby pozabilansowe pozostały bez zmian. Zasoby przemysłowe wzrosły o ponad 16,7 mln t (ponad 0,88% ubiegłorocznych krajowych zasobów przemysłowych) wskutek nowego oszacowania zasobów przemysłowych w złożach Góra (dodatek nr 5 do pzz) i Kłodawa 1, mimo prowadzonej eksploatacji.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
Tabela 1. Sole kamienne – mln tW 2023 roku łącznie wydobyto 3 275 tys. t soli, w tym 2 320 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra i Mogilno I – ponad 70,8% krajowego wydobycia soli). Ze złoża soli Kłodawa 1 wydobyto 679 tys. t soli kruszonej (ponad 20,7% krajowego wydobycia soli) oraz ze złoża Bądzów – 276 tys. t (ok. 8.5% krajowego wydobycia soli).
W kopalni rud miedzi Sieroszowice, wydobyto i zagospodarowano 26 839 t soli kamiennej, występującej jako kopalina towarzysząca ponad złożem rud miedzi „Sieroszowice” (spadek o ponad 45,5% w stosunku do roku 2022).
W złożach Mechelinki i Mogilno II nie prowadzono w 2023 r wydobycia soli.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji Spółka Akcyjna (dawny „Zakład Odsalania Dębieńsko” Sp. z o.o.), utylizujące zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukowało w 2023 r. 63 460 t soli warzonej (spadek produkcji o 4.1% w stosunku do 2022 r.).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2023.
Wielkość wydobycia skorygowana za lata 2016-2021.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby przewidywane (perspektywiczne i prognostyczne) soli kamiennej w Polsce, oszacowane do głębokości 2 km, wynoszą blisko 4,06 bln t, w tym soli permskich – ponad 4,05 bln t, soli mioceńskich – 6,9 mld t**.
Opracował: Grzegorz Czapowski
* Underground Hydrogen Storage. Application of UNFC – Injection Projects
** Czapowski G., Bukowski K., Mazurek S., 2020 – „Sól kamienna (rock salt, salt, halites), sole potasowo-magnezowe (potash salts, potassium salts, potassium-magnessium salts)". W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 218-232. PIG-PIB, Warszawa.
2022
Informacje ogólne i występowanie
Sole kamienne występują w Polsce w dwóch głównych formacjach solonośnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, rozpoznano i zagospodarowano najwcześniej. Ich eksploatację zakończono w 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) złóż soli mioceńskich wynoszą ponad 4,36 mld t (złoża: Rybnik-Żory-Orzesze, Siedlec-Moszczenica, Wieliczka, Wojnicz), co stanowi obecnie blisko 3,9% krajowych bilansowych zasobów soli kamiennej. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Obecnie podstawowym źródłem soli jest cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej miąższości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej (złoża: Bądzów, Łeba, Mechelinki, Sieroszowice i Zatoka Pucka). Zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) tych złóż oceniane są na ok. 26,14 mld t, co stanowi obecnie ponad 23,3% krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna) utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) wysadowych złóż soli cechsztyńskich (złoża z województw: kujawsko-pomorskiego, łódzkiego i wielkopolskiego) wynoszą ponad 81,9 mld t, co stanowi około 73% zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujętego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej. Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważoną zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80%. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw – np. funkcjonujące jako magazyny złoża Mogilno II (gaz) i Góra (paliwa) oraz oddany do eksploatacji w 2014 r. kawernowy podziemny magazyn gazu Kosakowo (o pojemności czynnej 10 kawern magazynowych wynoszącej 299,8 mln m3).
Na świecie masywy solne są też wykorzystywane jako podziemne składowiska odpadów – np. wysady solne Asse i Morsleben oraz kopalnie Herfa-Neurode i Heilbronn w złożach pokładowych soli kamiennej w Niemczech czy kopalnie w złożach pokładowych soli potasowej i kamiennej w okolicach Regina (południowy Saskatchewan) w Kanadzie. W prowincji Alberta (Kanada) w ostatnich latach ropa uzyskana z występujących tam tzw. piasków bitumicznych jest magazynowana, zaś powstałe przy jej wydobyciu odpady – składowane w kawernach, specjalnie wyługowanych w obrębie dewońskich formacji solnych Lotsberg i Prairie. Opcjonalnie kawerny wyługowane w soli kamiennej są też wykorzystywane do magazynowania wodoru w ramach tzw. energetyki bezemisyjnej – obecnie funkcjonują 3 takie magazyny w USA (Clemens Dome, Moss Bluff i Spindletop) i jeden w Zjednoczonym Królestwie (Teeside), zaś w Holandii i Francji pracują 2 obiekty pilotowe*.
Zasoby i wydobycie
Udokumentowane bilansowe, pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wynosiły w 2022 r. blisko 112,42 mld t i wzrosły o prawie 11 mln t w stosunku do roku poprzedniego (dzięki nowemu oszacowaniu zasobów dla złoża Kłodawa 1 w dodatku nr 3 do dokumentacji geologicznej – wzrost o 42,7 mln t), natomiast zasoby pozabilansowe pozostały bez zmian. Zasoby przemysłowe wzrosły o ponad 44 mln t (blisko 2,4% ubiegłorocznych krajowych zasobów przemysłowych) wskutek nowego oszacowania zasobów przemysłowych w złożu Mogilno I (dodatek nr 4 do pzz), pomimo prowadzonej eksploatacji.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2022 roku łącznie wydobyto 3 883 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra i Mogilno I – ponad 74% krajowego wydobycia soli). Ze złoża soli Kłodawa 1 wydobyto 796 tys. t soli kruszonej (ok. 20,5% krajowego wydobycia soli) oraz ze złoża Bądzów – 209 tys. t (ok. 5,4% krajowego wydobycia soli).
W kopalni rud miedzi Sieroszowice wydobyto i zagospodarowano 49 288 t soli kamiennej, występującej jako kopalina towarzysząca ponad złożem rud miedzi Sieroszowice (spadek o blisko 43,5% w stosunku do roku 2021).
W złożach Mechelinki i Mogilno II nie prowadzono w 2022 r wydobycia soli.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji Spółka Akcyjna (dawny Zakład Odsalania Dębieńsko Sp. z o.o.), utylizujące zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukowało w 2022 r. 66 203 t soli warzonej (spadek produkcji o 2,1% w stosunku do 2021 r.).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2022.
Wielkość wydobycia skorygowana za lata 2016-2021.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby przewidywane (perspektywiczne i prognostyczne) soli kamiennej w Polsce, oszacowane do głębokości 2 km, wynoszą blisko 4,06 bln t, w tym soli permskich – ponad 4,05 bln t, soli mioceńskich – 6,9 mld t**.
Opracował: Grzegorz Czapowski
* Underground Hydrogen Storage. Application of UNFC – Injection Projects
** Czapowski G., Bukowski K., Mazurek S., 2020 – „Sól kamienna (rock salt, salt, halites), sole potasowo-magnezowe (potash salts, potassium salts, potassium-magnessium salts)". W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 218-232. PIG-PIB, Warszawa.
2021
Informacje ogólne i występowanie
Sole kamienne występują w Polsce w dwóch głównych formacjach solonośnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, rozpoznano i zagospodarowano najwcześniej. Ich eksploatację zakończono w 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) złóż soli mioceńskich wynoszą ponad 4,36 mld t (złoża: Rybnik-Żory-Orzesze, Siedlec-Moszczenica, Wieliczka, Wojnicz), co stanowi obecnie blisko 3,9% krajowych bilansowych zasobów soli kamiennej. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Obecnie podstawowym źródłem soli jest cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej miąższości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej (złoża: Bądzów, Łeba, Mechelinki, Sieroszowice i Zatoka Pucka). Zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) tych złóż oceniane są na ok. 26,14 mld t, co stanowi obecnie ponad 23,3% krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna) utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) wysadowych złóż soli cechsztyńskich (złoża z województw: kujawsko-pomorskiego, łódzkiego i wielkopolskiego) wynoszą prawie 81,9 mld t, co stanowi blisko 73% zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujętego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej. Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważoną zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80%. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw – np. funkcjonujące jako magazyny złoża Mogilno II (gaz) i Góra (paliwa) oraz oddany do eksploatacji w 2014 r. kawernowy podziemny magazyn gazu Kosakowo (o pojemności czynnej 10 kawern magazynowych wynoszącej 299,8 mln m3).
Na świecie masywy solne są też wykorzystywane jako podziemne składowiska odpadów – np. wysady solne Asse i Morsleben oraz kopalnie Herfa-Neurode i Heilbronn w złożach pokładowych soli kamiennej w Niemczech czy kopalnie w złożach pokładowych soli potasowej i kamiennej w okolicach Regina (południowy Saskatchewan) w Kanadzie. W prowincji Alberta (Kanada) w ostatnich latach ropa uzyskana z występujących tam tzw. piasków bitumicznych jest magazynowana, zaś powstałe przy jej wydobyciu odpady – składowane w kawernach, specjalnie wyługowanych w obrębie dewońskich formacji solnych Lotsberg i Prairie. Opcjonalnie kawerny wyługowane w soli kamiennej są też wykorzystywane do magazynowania wodoru w ramach tzw. energetyki bezemisyjnej – obecnie funkcjonują 3 takie magazyny w USA (Clemens Dome, Moss Bluff i Spindletop) i jeden w Zjednoczonym Królestwie (Teeside), zaś w Holandii i Francji pracują 2 obiekty pilotowe*.
Zasoby i wydobycie
Udokumentowane bilansowe, pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wynosiły w 2021 r. ponad 112,40 mld t i wzrosły o blisko 0,56 mld t w stosunku do roku poprzedniego (dzięki przekwalifikowaniu zasobów w złożu Góra), natomiast zasoby pozabilansowe pozostały bez zmian. Zasoby przemysłowe wzrosły o 108,1 mln t (blisko 0,6% ubiegłorocznych zasobów krajowych) wskutek przeprowadzonego przekwalifikowania zasobów pomimo prowadzonej eksploatacji.
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2021 roku łącznie wydobyto 5 369 tys. t soli (wzrost o blisko 47,6% w stosunku do roku 2020), w tym 2 966 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra i Mogilno I – ponad 55,2% krajowego wydobycia soli, wzrost wydobycia o ponad 9,6% w stosunku do 2020 r.). Ze złoża soli Kłodawa 1 wydobyto 693 tys. t soli kruszonej (ok. 12,9% krajowego wydobycia soli; wzrost wydobycia o blisko 72% w stosunku do 2020 r.) oraz z udostępnionego pod koniec 2013 r. złoża Bądzów – 1 579 tys. t (29,4% krajowego wydobycia soli; ponad 8-krotny wzrost wydobycia w stosunku do 2020 r.).
W kopalni rud miedzi Sieroszowice wydobyto i zagospodarowano 87 290 t soli kamiennej występującej jako kopalina towarzysząca ponad złożem rud miedzi Sieroszowice (spadek o blisko 12,6% w stosunku do roku 2020).
Ze złoża Mechelinki wydobyto 132 tys. t soli (ponad 2,4% krajowego wydobycia soli, spadek wydobycia o ponad 60,5% w stosunku do roku 2020) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji Spółka Akcyjna (dawny Zakład Odsalania Dębieńsko Sp. z o.o.), utylizujące zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukowało w 2021 r. 67 617 t soli warzonej (wzrost produkcji o 2% w stosunku do 2020 r.).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2021.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby przewidywane (perspektywiczne i prognostyczne) soli kamiennej w Polsce, oszacowane do głębokości 2 km, wynoszą blisko 4,06 bln t, w tym soli permskich – ponad 4,05 bln t, soli mioceńskich – 6,9 mld t**.
Opracował: Grzegorz Czapowski
* Underground Hydrogen Storage. Application of UNFC – Injection Projects
** Czapowski G., Bukowski K., Mazurek S., 2020 – „Sól kamienna (rock salt, salt, halites), sole potasowo-magnezowe (potash salts, potassium salts, potassium-magnessium salts)". W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 218-232. PIG-PIB, Warszawa.
2020
Informacje ogólne i występowanie
Sole kamienne występują w Polsce w dwóch głównych formacjach solonośnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, rozpoznano i zagospodarowano najwcześniej. Ich eksploatację zakończono w 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) złóż soli mioceńskiej wynoszą ponad 4,36 mld t, co stanowi obecnie ok. 3,9% krajowych bilansowych zasobów tego surowca. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Obecnie podstawowym źródłem soli jest cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej miąższości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej. Zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) tych złóż oceniane są na ok. 26,15 mld t, co stanowi obecnie ponad 23,3% krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna) utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) wysadowych złóż soli cechsztyńskich wynoszą ponad 81,3 mld t, co stanowi blisko 73% zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujętego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej. Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważoną zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80%. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw – np. funkcjonujące jako magazyny złoża Moglino II (gaz) i Góra (paliwa) oraz oddany do eksploatacji w 2014 r. kawernowy podziemny magazyn gazu Kosakowo (o pojemności czynnej 4 kawern magazynowych wynoszącej 119 mln m3) w złożu Mechelinki.
Na świecie masywy solne są też wykorzystywane jako podziemne składowiska odpadów – np. wysady solne Asse i Morsleben oraz kopalnie Herfa-Neurode i Heilbronn w złożach pokładowych soli kamiennej w Niemczech czy kopalnie w złożach pokładowych soli potasowej i kamiennej w okolicach Regina (południowy Saskatchewan) w Kanadzie. W prowincji Alberta (Kanada) w ostatnich latach ropa uzyskana z występujących tam tzw. piasków bitumicznych jest magazynowana, zaś powstałe przy jej wydobyciu odpady – składowane w kawernach, specjalnie wyługowanych w obrębie dewońskich formacji solnych Lotsberg i Prairie. Opcjonalnie kawerny wyługowane w soli kamiennej są też wykorzystywane do magazynowania wodoru w ramach tzw. energetyki bezemisyjnej – obecnie funkcjonują 3 takie magazyny w USA (Clemens Dome, Moss Bluff i Spindletop) i jeden w Zjednoczonym Królestwie (Teeside), zaś w Holandii i Francji pracują 2 obiekty pilotażowe*.
Zasoby i wydobycie
Udokumentowane bilansowe pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wynosiły w 2020 r. ponad 111,85 mld t i wzrosły o 21,53 mld t w stosunku do roku poprzedniego (dzięki ustaleniu nowych zasobów w złożu Damasławek w ilości ponad 39 mld t), natomiast zasoby pozabilansowe zmniejszyły się o 9,76 mld t. Zasoby przemysłowe zmniejszyły się o 26,49 mln t (blisko 1,5% ubiegłorocznych zasobów krajowych) wskutek prowadzonej eksploatacji.
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2020 roku wydobyto łącznie 3 638 tys. t soli (spadek o blisko 10,5% w stosunku do roku 2019), w tym 2 705 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra i Mogilno I – blisko 74,4% krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o 4% w stosunku do 2019 r.). Ze złoża soli Kłodawa 1 wydobyto 403 tys. t soli kruszonej (ok. 11,1% krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o blisko 30,3% w stosunku do 2019 r.), a z udostępnionego pod koniec 2013 r. złoża Bądzów – 195 tys. t (blisko 5,4% krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o ok. 33,9% w stosunku do 2019 r.).
W kopalni rud miedzi Sieroszowice wydobyto i zagospodarowano 99 841 t soli kamiennej występującej jako kopalina towarzysząca ponad złożem rud miedzi Sieroszowice (blisko 1,5-krotny wzrost wydobycia w stosunku do roku 2019). Ponadto ze złoża rud miedzi Głogów Głęboki-Przemysłowy wydobyto podczas głębienia szybu i zagospodarowano 18 601 t soli kamiennej (kopalina towarzysząca). Łącznie z obu złóż pozyskano ponad 118 tys. t soli.
Ze złoża Mechelinki wydobyto 335 tys. t soli (ok. 9,2% krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o blisko 9,4% w stosunku do roku 2019) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji Spółka Akcyjna (dawny „Zakład Odsalania Dębieńsko” Sp. z o.o.), utylizujące zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukowało w 2020 r. 66 270 t soli warzonej (spadek produkcji o ponad 3,8% w stosunku do 2019 r.).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2020.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby przewidywane (perspektywiczne i prognostyczne) soli kamiennej w Polsce, oszacowane do głębokości 2 km, wynoszą blisko 4,06 bln t, w tym soli permskich – ponad 4,05 bln t, soli mioceńskich – 6,9 mld t**.
Opracował: Grzegorz Czapowski
* Underground Hydrogen Storage. Application of UNFC – Injection Projects
** Czapowski G., Bukowski K., Mazurek S., 2020 – „Sól kamienna (rock salt, salt, halites), sole potasowo-magnezowe (potash salts, potassium salts, potassium-magnessium salts)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r”. (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 218-232. PIG-PIB, Warszawa.
2019
Informacje ogólne i występowanie
Sole kamienne występują w Polsce w dwóch głównych formacjach solonośnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, rozpoznano i zagospodarowano najwcześniej. Ich eksploatację zakończono w 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) złóż soli mioceńskiej wynoszą ponad 4,36 mld t, co stanowi obecnie ok. 4,8% krajowych bilansowych zasobów tego surowca. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Obecnie podstawowym źródłem soli jest cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej miąższości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej. Zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) tych złóż oceniane są na ok. 26,15 mld t, co stanowi obecnie ponad 28,9% krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna) utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) wysadowych złóż soli cechsztyńskich wynoszą blisko 59,81 mld t, co stanowi 66,2% zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujętego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej. Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważoną zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80%. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw – np. funkcjonujące jako magazyny złoża Moglino II (gaz) i Góra (paliwa) oraz oddany do eksploatacji w 2014 r. kawernowy podziemny magazyn gazu Kosakowo (o pojemności czynnej 4 kawern magazynowych wynoszącej 119 mln m3) w złożu Mechelinki.
Na świecie masywy solne są też wykorzystywane jako podziemne składowiska odpadów – np. wysady solne Asse i Morsleben oraz kopalnie Herfa-Neurode i Heilbronn w złożach pokładowych soli kamiennej w Niemczech czy kopalnie w złożach pokładowych soli potasowej i kamiennej w okolicach Regina (południowy Saskatchewan) w Kanadzie. W prowincji Alberta (Kanada) w ostatnich latach ropa uzyskana z występujących tam tzw. piasków bitumicznych jest magazynowana, zaś powstałe przy jej wydobyciu odpady – składowane w kawernach, specjalnie wyługowanych w obrębie dewońskich formacji solnych Lotsberg i Prairie.
Zasoby i wydobycie
Udokumentowane bilansowe, pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wynosiły w 2019 r. ponad 90,32 mld t i zmniejszyły się o blisko 28,5 mln t w stosunku do roku poprzedniego, natomiast zasoby pozabilansowe pozostały bez zmian. Zasoby przemysłowe zmniejszyły się o 126,79 mln t (blisko 6,7% ubiegłorocznych zasobów krajowych) wskutek prowadzonej eksploatacji.
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2019 roku wydobyto łącznie 4 063 tys. t soli (spadek o 1,5% w stosunku do roku 2018), w tym 2 819 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra i Mogilno I – blisko 69,4% krajowego wydobycia soli; wzrost wydobycia o blisko 1,1% w stosunku do 2018 r., pomimo braku wydobycia w złożu Mogilno II). Ze złoża soli Kłodawa 1 wydobyto 578 tys. t soli kruszonej (ok. 14,2% krajowego wydobycia soli; wzrost wydobycia o 4,7% w stosunku do 2018 r.) oraz ze złoża Bądzów – 295 tys. t (blisko 7,3% krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o ponad 9,2% w stosunku do 2018 r.).
W kopalni rud miedzi Sieroszowice wydobyto i zagospodarowano 68,28 tys. t soli kamiennej, występującej jako kopalina towarzysząca ponad złożem rud miedzi „Sieroszowice” (ponad 2-krotny wzrost wydobycia w stosunku do roku 2018).
Ze złoża Mechelinki wydobyto 370 tys. t soli (ok. 9,1% krajowego wydobycia soli, spadek wydobycia o blisko 14,41% w stosunku do roku 2018) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji Spółka Akcyjna (dawny „Zakład Odsalania Dębieńsko” Sp. z o.o.), utylizujące zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukowało w 2019 r. 68 906 t soli warzonej (wzrost produkcji o ponad 2,8% w stosunku do 2018 r.).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2019.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby przewidywane (perspektywiczne i prognostyczne) soli kamiennej w Polsce, oszacowane do głębokości 2 km, wynoszą blisko 4,06 bln t, w tym soli permskich – ponad 4,05 bln t, soli mioceńskich – 6,9 mld t*.
Opracował: Grzegorz Czapowski
* Czapowski G., Bukowski K., Mazurek S., 2020 – „Sól kamienna (rock salt, salt, halites), sole potasowo-magnezowe (potash salts, potassium salts, potassium-magnessium salts)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r”. (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 218-232. PIG-PIB, Warszawa.
2018
Sole kamienne występują w Polsce w dwóch głównych formacjach solonośnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, rozpoznano i zagospodarowano najwcześniej. Ich eksploatację zakończono w 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe złóż soli mioceńskiej wynoszą ponad 4,36 mld t, co stanowi obecnie ok. 4,8% krajowych bilansowych zasobów tego surowca. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Obecnie podstawowym źródłem soli jest cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej miąższości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej. Zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) tych złóż oceniane są na ok. 26,15 mld t, co stanowi obecnie ponad 28,9% krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna) utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe (bez filarów ochronnych) wysadowych złóż soli cechsztyńskich wynoszą blisko 59,84 mld t, co stanowi 66,2% zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujętego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej. Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważoną zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80%. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw – np. funkcjonujące jako magazyny złoża Moglino II (gaz) i Góra (paliwa) oraz oddany do eksploatacji w 2014 r. kawernowy podziemny magazyn gazu Kosakowo (o pojemności czynnej 4 kawern magazynowych wynoszącej 119 mln m3) w złożu Mechelinki.
Na świecie masywy solne są też wykorzystywane jako podziemne składowiska odpadów – np. wysady solne Asse i Morsleben oraz kopalnie Herfa-Neurode i Heilbronn w złożach pokładowych soli kamiennej w Niemczech czy kopalnie w złożach pokładowych soli potasowej i kamiennej w okolicach Regina (południowy Saskatchewan) w Kanadzie. W prowincji Alberta (Kanada) w ostatnich latach ropa uzyskana z występujących tam tzw. piasków bitumicznych jest magazynowana, zaś powstałe przy jej wydobyciu odpady – składowane w kawernach, specjalnie wyługowanych w obrębie dewońskich formacji solnych Lotsberg i Prairie.
Udokumentowane bilansowe, pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wynosiły w 2018 r. ponad 90,35 mld t i zwiększyły się o ponad 5,07 mld t w stosunku do roku poprzedniego (wzrost o ok. 5,95% ówczesnych zasobów krajowych) w wyniku ponownego oszacowania wielkości zasobów soli w dodatku do dokumentacji geologicznej dla wysadu solnego Lubień, natomiast zasoby pozabilansowe zmalały o ponad 1,96 mld t. Zasoby przemysłowe zmniejszyły się o 67,77 mln t (3,4 % ówczesnych zasobów krajowych) wskutek prowadzonej eksploatacji.
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2018 roku łącznie wydobyto 4 125 tys. t soli (spadek o 11,5% w stosunku do roku 2017), w tym 2 817 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra i Mogilno I – 68,3% krajowego wydobycia soli, spadek wydobycia o ok. 12,9% w stosunku do 2017 r., pomimo braku wydobycia w złożu Mogilno II). Ze złoża soli Kłodawa 1 wydobyto 552 tys. t soli kruszonej (ok. 13,4% krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o blisko 5,5% w stosunku do 2017 r.) oraz z udostępnionego pod koniec 2013 r. złoża Bądzów – 325 tys. t (ok. 7,9% krajowego wydobycia soli; wzrost wydobycia o 44,4% w stosunku do 2017 r.).
W kopalni rud miedzi Sieroszowice, wydobyto i zagospodarowano 33,3 tys. t soli kamiennej, występującej jako kopalina towarzysząca ponad złożem rud miedzi „Sieroszowice”.
Ze złoża Mechelinki wydobyto 432 tys. t soli (ok. 10,5% krajowego wydobycia soli, spadek wydobycia o blisko 29,1% w stosunku do roku 2017) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji Spółka Akcyjna (dawny „Zakład Odsalania Dębieńsko” Sp. z o.o.), utylizujące zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukowało w 2018 r. 67 006 t soli warzonej (wzrost produkcji o ok. 6,9% w stosunku do 2017 r., kiedy uzyskano 62 673 t).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2018.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2017
Sole kamienne występują w Polsce w dwóch głównych formacjach solonośnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, rozpoznano i zagospodarowano najwcześniej. Ich eksploatację zakończono w 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe złóż soli mioceńskiej wynoszą ponad 4,36 mld t, co stanowi 5,1% krajowych bilansowych zasobów tego surowca. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Obecnie podstawowym źródłem soli jest cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej miąższości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej. Zasoby bilansowe tych złóż oceniane są na ponad 26,16 mld t, co stanowi 30,7% krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna) utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe wysadowych złóż soli cechsztyńskich wynoszą blisko 54,76 mld t, co stanowi 64,2% zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujętego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej. Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważoną zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80%. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw – np. funkcjonujące jako magazyny złoża Moglino II (gaz) i Góra (paliwa) oraz oddany do eksploatacji w 2014 r. kawernowy podziemny magazyn gazu Kosakowo (o pojemności czynnej 4 kawern magazynowych wynoszącej 119 mln m3) w złożu Mechelinki.
Na świecie masywy solne są też wykorzystywane jako podziemne składowiska odpadów – np. wysady solne Asse i Morsleben oraz kopalnie Herfa-Neurode i Heilbronn w złożach pokładowych soli kamiennej w Niemczech czy kopalnie w złożach pokładowych soli potasowej i kamiennej w okolicach Regina (południowy Saskatchewan) w Kanadzie. W prowincji Alberta (Kanada) w ostatnich latach ropa uzyskana z występujących tam tzw. piasków bitumicznych jest magazynowana, zaś powstałe przy jej wydobyciu odpady – składowane w kawernach, specjalnie wyługowanych w obrębie dewońskich formacji solnych Lotsberg i Prairie.
Udokumentowane bilansowe pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wyniosły w 2017 r. ponad 85,27 mld t i zmniejszyły się o ponad 70 mln t (0,08% zasobów krajowych) w stosunku do roku poprzedniego w wyniku eksploatacji czynnych złóż, zaś zasoby pozabilansowe pozostały bez zmian. Zasoby przemysłowe zmniejszyły się o 39,33 mln t (2% zasobów krajowych) wskutek prowadzonej eksploatacji, mimo że w niektórych złożach nastąpił ich niewielki przyrost w wyniku przeklasyfikowania części zasobów (w złożu soli kamiennej Kłodawa 1 zasoby przemysłowe w kategorii A+B wzrosły o 172,87 tys. t kosztem zasobów nieprzemysłowych).
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2017 r. łącznie wydobyto 4 660 tys. t soli (wzrost o 14,2% w stosunku do 2016 r.), w tym 3 243 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra i Mogilno I – 69,6% krajowego wydobycia soli, wzrost wydobycia o około 3,8% w stosunku do 2016 r., pomimo braku wydobycia w złożu Mogilno II). Ze złoża soli Kłodawa wydobyto 584 tys. t soli kruszonej (około 3% krajowego wydobycia soli; wzrost wydobycia o blisko 32% w stosunku do 2016 r.) oraz z udostępnionego pod koniec 2013 r. złoża Bądzów – 225 tys. t (około 4,8% krajowego wydobycia soli, ponad 5,6-krotny wzrost wydobycia w stosunku do 2016 r.).
W kopalni rud miedzi Sieroszowice, w trakcie prac rozpoznawczych w obszarze Kazimierzów I oraz podczas robót prowadzonych przy nowym szybie SW-IV, wydobyto i zagospodarowano z zasobów bilansowych złoża soli w nadkładzie złoża miedzi Sieroszowice 153,5 tys. t soli (oznacza to spadek wydobycia o ponad 38% w stosunku do 2016 r.).
Ze złoża Mechelinki wydobyto 609 tys. t soli (ok. 13,1% krajowego wydobycia soli, wzrost wydobycia o 28,5% w stosunku do 2016 r.) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji Spółka Akcyjna (dawny „Zakład Odsalania Dębieńsko” Sp. z o.o.), utylizujące zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukowało w 2017 r. 62 673 t soli warzonej (spadek produkcji o około 7,9% w stosunku do 2016 r., w którym uzyskano 68 031 t).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2017.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2016
Sól kamienna występuje w Polsce w dwóch głównych formacjach solonośnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, rozpoznano i zagospodarowano najwcześniej. Ich eksploatację zakończono 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe złóż soli mioceńskiej wynoszą ponad 4,36 mld t, co stanowi 5,1% krajowych bilansowych zasobów tego surowca. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Obecnie podstawowym źródłem soli jest cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej miąższości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej. Zasoby bilansowe tych złóż oceniane są na ponad 26,1 mld t, co stanowi 30,6% krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna) utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe wysadowych złóż soli cechsztyńskich wynoszą blisko 54,3 mld t, co stanowi 64,2% zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujętego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej. Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważoną zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80%. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw – np. funkcjonujące jako magazyny złoża Moglino II (gaz) i Góra (paliwa) oraz oddany do eksploatacji w 2014 r. kawernowy podziemny magazyn gazu Kosakowo (o pojemności czynnej 4 kawern magazynowych wynoszącej 119 mln m3) w złożu Mechelinki.
Na świecie masywy solne są też wykorzystywane jako podziemne składowiska odpadów – np. wysady solne Asse i Morsleben oraz kopalnie Herfa-Neurode i Heilbronn w złożach pokładowych soli kamiennej w Niemczech czy kopalnie w złożach pokładowych soli potasowej i kamiennej w okolicach Reginy (południe Saskatchewan) w Kanadzie. W prowincji Alberta (Kanada) w ostatnich latach ropa uzyskana z występujących tam tzw. piasków bitumicznych jest magazynowana, zaś powstałe przy jej wydobyciu odpady – składowane w kawernach, specjalnie wyługowanych w obrębie dewońskich formacji solnych Lotsberg i Prairie.
Udokumentowane bilansowe pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wyniosły w 2016 r. około 85,35 mld t i zmniejszyły się o blisko 31,6 mln t (0,04% zasobów krajowych) w stosunku do roku poprzedniego w wyniku eksploatacji czynnych złóż, zaś zasoby pozabilansowe pozostały bez zmian. W ubiegłorocznym wydaniu bilansu omyłkowo wykazano nieco niższe zasoby pozabilansowe ogółem, ze względu na błędne zliczenie zasobów złoża soli kamiennej Wieliczka – pojawienie się zasobów bilansowych i zmniejszenie zasobów pozabilansowych – co skorygowano w tegorocznym bilansie. Zasoby przemysłowe wzrosły o 265 mln t (około 15,3% zasobów krajowych) wskutek przeklasyfikowania części zasobów (np. w złożu soli kamiennej Mechelinki zasoby przemysłowe w kategorii C1 wzrosły o ok. 296 621,5 tys. t, z kolei w złożu Mogilno I zasoby te w kategorii C1 i C2 powiększyły się o ok. 2 103,8 tys. t).
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2016 r. łącznie wydobyto 4 079 tys. t soli (wzrost o 17,6% w stosunku do 2015 r.), w tym 3 125 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra i Mogilno I – 76,6% krajowego wydobycia soli, wzrost wydobycia o około 15,5% w stosunku do 2015 r. mimo braku wydobycia w złożu Mogilno II). Z kopalni soli Kłodawa wydobyto 440 tys. t soli kruszonej (około 10,8% krajowego wydobycia soli; wzrost wydobycia o blisko 15,8% w stosunku do 2015 r.), oraz z udostępnionego pod koniec 2013 r. złoża Bądzów – 40 tys. t (około 0,1% krajowego wydobycia soli; ponad 3-krotny spadek wydobycia w stosunku do 2015 r.).
W kopalni rud miedzi Sieroszowice, w trakcie prac rozpoznawczych w obszarze Kazimierzów I oraz podczas robót prowadzonych przy nowym szybie SW-IV, wydobyto i zagospodarowano z zasobów bilansowych złoża soli w nadkładzie złoża miedzi Sieroszowice 158,5 tys. t soli oraz 89,4 tys. t z zasobów pozabilansowych (łącznie 247,88 tys. t, co oznacza wzrost o ok. 57,5% w stosunku do 2015 r.).
Ze złoża Mechelinki wydobyto 474 tys. t soli (ok. 11,6% krajowego wydobycia soli, wzrost wydobycia o 85,2% w stosunku do 2015 r.) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji Spółka Akcyjna (dawny „Zakład Odsalania Dębieńsko” Sp. z o.o.), utylizujący zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukował w 2016 r. 68 031 soli warzonej (spadek produkcji o około 16,5% w stosunku do 2015 r., w którym uzyskano 81 443 t).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2016.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2015
Sól kamienna występuje w Polsce w dwóch formacjach salinarnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, rozpoznano i zagospodarowano najwcześniej. Ich eksploatację zakończono 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe złóż soli mioceńskiej wynoszą ponad 4,36 mld t, co stanowi 5,1% krajowych bilansowych zasobów tego surowca. Złożona budowa geologiczna tych złóż (przeważają złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe sprawiają, że opłacalność pozyskiwania z nich soli jest dziś znikoma, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) działają jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Obecnie podstawowym źródłem soli jest cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej miąższości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej. Zasoby bilansowe tych złóż oceniane są na ponad 26,1 mld t, co stanowi 30,6% krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna) utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe wysadowych złóż soli cechsztyńskich wynoszą blisko 54,9 mld t, co stanowi 64,3% zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujętego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej (jeśli pominąć wydobycie soli w trakcie prac rozpoznawczych i udostępniających prowadzonych w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice). Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m; minimalną miąższość serii złożowej (wraz z przerostami) określono na 30 m, a minimalną średnią ważoną zawartości NaCl (wraz z przerostami) – na 80%. W przypadku złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m i minimalną odległość stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) równą 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w nich operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw – np. działające jako magazyny złoża Moglino II (gaz) i Góra (paliwa), oddany do eksploatacji w 2014 r. kawernowy podziemny magazyn gazu Kosakowo (o pojemności czynnej 4 kawern magazynowych wynoszącej 119 mln m3) w złożu Mechelinki.
Na świecie masywy solne są też wykorzystywane jako podziemne składowiska odpadów – np. wysady solne Asse i Morsleben oraz kopalnie Herfa-Neurode i Heilbronn w złożach pokładowych soli kamiennej w Niemczech czy kopalnie w złożach pokładowych soli potasowej i kamiennej w okolicach Reginy (południe Saskatchewan) w Kanadzie.
Udokumentowane bilansowe pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej w 2015 r. wyniosły prawie 85,4 mld t i zmniejszyły się o ok. 26,9 mln t (0,03% zasobów krajowych) w stosunku do poprzedniego roku. Zasoby przemysłowe zmalały o ponad 33,8 mln t w wyniku eksploatacji czynnych złóż, a zasoby pozabilansowe spadły o 1,7 mln t w stosunku do poprzedniego roku.
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2015 r. łącznie wydobyto 3 468 tys. t soli (spadek o 17,2% w stosunku do 2014 r.), w tym 2 706 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra, Mogilno I i II – 78,03% krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o 8,3%). Z kopalni soli Kłodawa wydobyto 380 tys. t soli kruszonej (ok. 10,9% krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o blisko 20,3% w stosunku do 2014 r.) oraz z udostępnionego pod koniec 2013 r. złoża Bądzów – 126 tys. t (3,6% krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o ok. 42,9% w stosunku do 2014 r.).
W kopalni rud miedzi Sieroszowice, w trakcie prac rozpoznawczych w obszarze Kazimierzów I oraz podczas robót prowadzonych przy nowym szybie SW-IV, wydobyto i zagospodarowano z zasobów bilansowych złoża soli w nadkładzie złoża miedzi 97,90 tys. t soli (oraz 59,50 tys. t z zasobów pozabilansowych; łącznie 157,40 tys. t).
Ze złoża Mechelinki wydobyto 256 tys. t soli (ok. 7,4% krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o 45,4% w stosunku do roku 2014) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji Spółka Akcyjna (dawny Zakład Odsalania Dębieńsko Sp. z o.o.), utylizujące zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukowało w 2015 r. 81 443 t soli warzonej (wzrost produkcji o ok. 8,5% w stosunku do 2014 r., kiedy uzyskano 75 085 t).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2015.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2014
Sole kamienne występują w Polsce w obrębie dwóch formacji salinarnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, były najwcześniej rozpoznane i zagospodarowane. Eksploatację ich zakończono 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe złóż soli mioceńskich wynoszą ponad 4,36 mld t, co stanowi 5,1 % krajowych bilansowych zasobów soli kamiennej. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Podstawowym źródłem soli jest obecnie cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej grubości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej. Zasoby bilansowe tych złóż oceniane są na ponad 26,1 mld t, co stanowi 30,6 % krajowych zasobów soli. Z kolei, w osiowej części basenu (Polska centralna), utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km, zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe wysadowych złóż soli cechsztyńskich wynoszą blisko 54,9 mld t, co stanowi 64,3 % zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujmowanego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej (pomijając wydobycie soli z prac rozpoznawczych i udostępniających, prowadzonych w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice). Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważonej zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80 %. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw (np. funkcjonujące jako magazyny złoża Mogilno II (gaz) i Góra (paliwa) oraz rozpoczęta w 2014 roku eksploatacja pierwszych 2 zbiorników kawernowego magazynu gazu Kosakowo w złożu Mechelinki), a także bezpiecznych podziemnych składowisk niebezpiecznych odpadów.
Udokumentowane bilansowe, pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wyniosły w 2014 r. ponad 85,4 mld t i zmniejszyły się o ok. 692,8 mln t w stosunku do roku poprzedniego (o 0,8 % zasobów krajowych). Zasoby przemysłowe zmalały o ponad 22 mln t w wyniku eksploatacji czynnych złóż, zaś zasoby pozabilansowe nie uległy zmianie w stosunku do roku poprzedniego.
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2014 roku łącznie wydobyto 4 190 tys. t soli (spadek o 0,2 % w stosunku do roku 2013), w tym 2 950 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra, Mogilno I i II – 70,4 % krajowego wydobycia soli, wzrost wydobycia o 2,1 %). Z kopalni soli Kłodawa wydobyto 477 tys. t soli kruszonej (11,4 % krajowego wydobycia soli; wzrost wydobycia o blisko 22,7 % w stosunku do 2013 r.) oraz z udostępnionego pod koniec 2013 r. złoża Bądzów – 294 tys. t (7 % krajowego wydobycia soli; 6-krotny wzrost wydobycia w stosunku do 2013 r.). Zaprzestano tym samym urabiania zasobów szacunkowych złoża soli Sieroszowice w ramach prac przygotowawczych i rozpoznawczych oraz drążenia szybu SW-IV jak w latach poprzednich. Ze złoża Mechelinki wydobyto 469 tys. t soli (11,2 % krajowego wydobycia soli, spadek wydobycia o 27,7 % w stosunku do roku 2013) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej.
„Zakład Odsalania Dębieńsko” sp. z o.o., utylizujący zasolone wody kopalniane kopalń węgla kamiennego, wyprodukował w r. 2014 75 085 t soli warzonej (spadek produkcji o 3,5 % stosunku do r. 2013, kiedy wyprodukowano 77 805 t).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2014.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2013
Sole kamienne występują w Polsce w obrębie dwóch formacji salinarnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim, głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, były najwcześniej rozpoznane i zagospodarowane. Eksploatację ich zakończono 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe złóż soli mioceńskich wynoszą ponad 4,36 mld t, co stanowi 5,1 % krajowych bilansowych zasobów soli kamiennej. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żary-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Podstawowym źródłem soli jest obecnie cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej grubości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej. Zasoby bilansowe tych złóż oceniane są na ponad 26,1 mld t, co stanowi 30,37 % krajowych zasobów soli. Z kolei, w osiowej części basenu (Polska centralna), utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km, zostały lokalnie wypiętrzone, tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe wysadowych złóż soli cechsztyńskich wynoszą blisko 55,6 mld t, co stanowi 64,5 % zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujmowanego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej (pomijając wydobycie soli z prac rozpoznawczych i udostępniających, prowadzonych w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice). Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w pokładzie najstarszej soli kamiennej w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże soli kamiennej w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice i stanowiące jego fragment, udokumentowane w 2013 r., złoże soli kamiennej Bądzów).
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważonej zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80 %. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw (np. funkcjonujące jako magazyny złoża Moglino II (gaz) i Góra (paliwa) oraz rozpoczęta w 2009 roku budowa kawernowego magazynu gazu w złożu Mechelinki), a także bezpiecznych podziemnych składowisk niebezpiecznych odpadów.
Udokumentowane bilansowe, pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wynoszą ponad 86,098 mld t i zwiększyły się o 1,14 mld t w stosunku do roku poprzedniego (1,3 % zasobów krajowych). Zasoby przemysłowe wzrosły, pomimo strat związanych z wydobyciem dotychczas eksploatowanych czynnych złóż, o 349,6 mln t, zaś zasoby pozabilansowe – o blisko 1,426 mld t w stosunku do roku poprzedniego (głównie dzięki udokumentowaniu i wprowadzeniu do bilansu zasobów złoża soli kamiennej Bądzów).
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2013 roku wydobyto 2 890 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra, Mogilno I i II – wzrost wydobycia o 4,6 %), co stanowiło 68,84 % krajowego wydobycia soli. Z kopalni soli Kłodawa wydobyto 617 tys. t soli kruszonej (14,7 % krajowego wydobycia soli; wzrost wydobycia o blisko 1,3 % w stosunku do 2012 r.) oraz z udostępnionego pod koniec 2013 r. złoża Bądzów – 42 tys. t (1 % krajowego wydobycia soli). Wydobycie ze złoża Bądzów pochodzi z zasobów pozafilarowych (27 tys. t) oraz z filarów ochronnych (15 tys. t). Ze złoża Mechelinki wydobyto 649 tys. t soli (15,46 % krajowego wydobycia soli, wzrost wydobycia o blisko 1,38 %) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej. W kopalni rud miedzi Sieroszowice, w trakcie prac przygotowawczych i rozpoznawczych oraz drążenia szybu SW-IV urobiono z zasobów szacunkowych złoża soli Sieroszowice łącznie 97,817 tys. t soli kamiennej (co stanowi zaledwie ok. 0,19 % wydobycia z 2012 r. – 523,8 tys. t).
„Zakład Odsalania Dębieńsko” Sp. z o.o., utylizujący zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukował w 2013 r. 77 805 t soli warzonej (wzrost produkcji o 6,2 % w stosunku do 2012 r., kiedy wyprodukowano 73 240 t).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2013.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2012
Sole kamienne występują w Polsce w obrębie dwóch formacji salinarnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, były najwcześniej rozpoznane i zagospodarowane. Eksploatację ich zakończono 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe złóż soli mioceńskich wynoszą ponad 4,36 mld t, co stanowi 5,13 % krajowych bilansowych zasobów soli kamiennej. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żory-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Podstawowym źródłem soli jest obecnie cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej grubości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości do 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej. Zasoby bilansowe tych złóż oceniane są na blisko 25 mld t, co stanowi 29,4 % krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna), utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km, zostały lokalnie wypiętrzone tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe wysadowych złóż soli cechsztyńskich wynoszą blisko 56 mld t, co stanowi 65,5 % zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujmowanego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej (pomijając wydobycie ze soli z pola Kazimierzów w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice).
Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże Sieroszowice). W udokumentowanym tu złożu wydobycie soli z pokładu najstarszej soli kamiennej prowadzi się aktualnie w ramach prac rozpoznawczych i udostępniających.
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważonej zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80 %. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw (np. funkcjonujące jako magazyny złoża Moglino II [gaz] i Góra [paliwa] oraz rozpoczęta w 2009 roku budowa kawernowego magazynu gazu w złożu Mechelinki), a także bezpiecznych podziemnych składowisk niebezpiecznych odpadów.
Udokumentowane bilansowe, pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wynoszą blisko ponad 84,95 mld t i w stosunku do roku poprzedniego zmniejszyły się o 25 mln t (0,03 % zasobów krajowych). Zasoby przemysłowe wzrosły, pomimo strat związanych z wydobyciem dotychczas eksploatowanych czynnych złóż, o 187,16 mln t w stosunku do roku poprzedniego (dzięki wzrostowi zasobów w złożach Góra i Mogilno I), zaś zasoby pozabilansowe nie uległy zmianie.
W 2010 roku zasoby prognostyczne permskiej soli kamiennej (do głębokości 2 000 m) oszacowano w obrębie 12 obiektów na 192,46 mld t, zaś zasoby perspektywiczne na 2,062 mld t(1). Zasoby prognostyczne mioceńskiej soli kamiennej w 3 rejonach (do głębokości 1 000-1 500 m) wynoszą 2,45 mld t, zaś perspektywiczne w rejonie Pogórskiej Woli (do głębokości 1 500-2 000 m) oszacowano na 44 mln t. Łączne zasoby prognostyczne soli kamiennej w Polsce wynoszą 194,904 mld t, a perspektywiczne – 2,062 mld t.
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2012 roku wydobyto 2 762 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra, Mogilno I i II – wzrost wydobycia o 1,6 %), co stanowiło 70,4 % krajowego wydobycia soli, oraz 566 tys. t soli kruszonej z kopalni Kłodawa (14,43 % krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o ponad 23,4 % w stosunku do 2011 r.). Ze złoża Mechelinki wydobyto 595 tys. t (17,19 % krajowego wydobycia soli) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej. W kopalni rud miedzi Sieroszowice, w trakcie prac przygotowawczych i rozpoznawczych oraz drążenia szybu SW-IV urobiono z zasobów szacunkowych złoża soli Sieroszowice łącznie 523,8 tys. t soli kamiennej (co oznacza wzrost wydobycia o ok. 6 % w stosunku do 2011 r.), zaś zagospodarowano 500,057 tys. t.
„Zakład Odsalania Dębieńsko” Sp. z o.o., utylizujący zasolone wody kopalniane z kopalń węgla kamiennego, wyprodukował w 2012 r. 73 240 t soli warzonej (spadek produkcji o 15,5 % w stosunku do 2011 r., kiedy wyprodukowano 86 622 t).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2012.
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
2011
Sole kamienne występują w Polsce w obrębie dwóch formacji salinarnych: mioceńskiej i cechsztyńskiej.
Złoża soli formacji mioceńskiej, zlokalizowane w zapadlisku przedkarpackim głównie blisko brzegu nasunięcia karpackiego od Śląska poprzez Wieliczkę i Bochnię w kierunku wschodniej granicy Polski, były najwcześniej rozpoznane i zagospodarowane. Eksploatację ich zakończono 1996 r., kiedy zaprzestano wydobycia w kopalni Wieliczka. Udokumentowane zasoby bilansowe złóż soli mioceńskich wynoszą ponad 4,36 mld t, co stanowi 5,13 % krajowych bilansowych zasobów soli kamiennej. Złożona budowa geologiczna tych złóż (dominują złoża fałdowe i fałdowo-pokładowe, jedynie złoże Rybnik-Żory-Orzesze jest złożem pokładowym w rowie tektonicznym), zmienna jakość soli oraz zagrożenia wodne i gazowe powodują znikomą obecnie opłacalność pozyskiwania z nich soli, a historyczne kopalnie (Wieliczka, Bochnia) funkcjonują jako obiekty muzealne i turystyczno-rekreacyjne.
Podstawowym źródłem soli jest obecnie cechsztyńska formacja solonośna, rozciągająca się na 2/3 obszaru Polski, głównie na terenie Niżu Polskiego. W występującym tu w późnym permie epikontynentalnym basenie ewaporatowym powstały osady solne o łącznej grubości ponad 1 000 m. Pokładowe wystąpienia soli kamiennej udokumentowano do głębokości do 1 000 m na obrzeżu tego zbiornika, na wyniesieniu Łeby oraz w strefie przedsudeckiej. Zasoby bilansowe tych złóż oceniane są na blisko 25 mld t, co stanowi 29,42 % krajowych zasobów soli. Z kolei w osiowej części basenu (Polska centralna), utwory solne przykryte nadkładem grubości do 7 km, zostały lokalnie wypiętrzone tworząc pas wysadowych struktur solnych, rozciągający się od Wolina po okolice Bełchatowa. W szeregu najpłycej występujących struktur udokumentowano złoża soli kamiennej i potasowo-magnezowych. Udokumentowane zasoby bilansowe wysadowych złóż soli cechsztyńskich wynoszą ponad 55,6 mld t, co stanowi 65,45 % zasobów krajowych. Ze złóż cechsztyńskich pochodzi całość ujmowanego w zestawieniu (tabela 2) krajowego wydobycia soli kamiennej (pomijając wydobycie ze złoża soli w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice).
Pokładowe złoża cechsztyńskiej soli kamiennej udokumentowano w nadkładzie złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej (np. złoże Sieroszowice). W udokumentowanym tu złożu wydobycie soli z pokładu najstarszej soli kamiennej prowadzi się aktualnie w ramach prac rozpoznawczych i udostępniających.
Pokładowe złoża soli kamiennej dokumentuje się do głębokości 1 200 m, przy minimalnej miąższości serii złożowej (wraz z przerostami) wynoszącej 30 m i minimalnej średniej ważonej zawartości NaCl (wraz z przerostami) równej 80 %. Dla złóż wysadowych przyjmuje się głębokość dokumentowania 1 400 m, przy minimalnej odległości stropu złoża soli od powierzchni zwierciadła solnego (półka ochronna) wynoszącej 150 m. Pozostałe parametry przyjmowane są jak dla złóż pokładowych. Obecnie złoża soli coraz częściej wykorzystywane są jako wyjątkowo korzystne obiekty geologiczne do budowy w ich obrębie operacyjnych kawernowych magazynów ropy naftowej, gazu ziemnego i paliw (np. funkcjonujące jako magazyny złoża Moglino II [gaz] i Góra [paliwa] oraz rozpoczęta w 2009 roku budowa kawernowego magazynu gazu w złożu Mechelinki), a także bezpiecznych podziemnych składowisk niebezpiecznych odpadów.
Udokumentowane bilansowe, pozafilarowe zasoby geologiczne soli kamiennej wynosiły w 2011 blisko 84,98 mld t i w stosunku do roku poprzedniego zmniejszyły się o 356 mln t (0,42 % zasobów krajowych) w wyniku wyodrębnienia w obrębie wysadu kłodawskiego 2 złóż soli kamiennej: Kłodawa (obejmującego zsumowane zasoby wcześniejszych obszarów Kłodawa – części północna i południowa) i Kłodawa 1 (obejmującego zasoby oszacowane na wcześniejszym obszarze Kłodawa – część środkowa) oraz wydobycia w złożach Góra, Mechelinki, Mogilno I i II. Zasoby przemysłowe wzrosły – dzięki oszacowanym zasobom złoża Kłodawa 1 – w stosunku do roku poprzedniego o 273,9 mln t zaś zasoby pozabilansowe – o 21 mln t.
W 2010 roku zasoby prognostyczne permskiej soli kamiennej (do głębokości 2 000 m) oszacowano w obrębie 12 obiektów na 192,46 mld t, zaś zasoby perspektywiczne na 2,062 mld t(1). Zasoby prognostyczne mioceńskiej soli kamiennej w 3 rejonach (do głębokości 1 000-1 500 m) wynoszą 2,45 mld t, zaś perspektywiczne w rejonie Pogórskiej Woli (do głębokości 1 500-2 000 m) oszacowano na 44 mln t. Łączne zasoby prognostyczne soli kamiennej w Polsce wynoszą 194,904 mld t, a perspektywiczne – 2,062 mld t.
Występowanie złóż soli kamiennej w Polsce przedstawiono na mapie.
Aktualny stan zasobów soli kamiennych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1. Dane obejmują zasoby poza filarami ochronnymi.
W 2011 roku wydobyto 2 718 tys. t soli z kopalń pozyskujących solankę metodą otworową (Góra, Mogilno I i II – wzrost wydobycia o blisko 10 % w stosunku do 2010 r.), co stanowiło 71,7 % krajowego wydobycia soli, oraz 739 tys. t soli kruszonej z kopalni Kłodawa (19,5 % krajowego wydobycia soli; spadek wydobycia o ponad 10,2 % w stosunku do 2010 r.). Ze złoża Mechelinki wydobyto blisko 333 tys. t (8,8 % krajowego wydobycia soli) w postaci solanki w całości zrzuconej do Zatoki Puckiej. W kopalni rud miedzi Sieroszowice w trakcie prac przygotowawczych i rozpoznawczych urobiono z zasobów szacunkowych złoża soli Sieroszowice 493,92 tys. t soli kamiennej (oznacza spadek wydobycia o 16,2 % w stosunku do 2010 r.) zaś zagospodarowano 457,17 tys. t.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia soli kamiennej w Polsce w latach 1989-2011.
Zakład Odsalania „Dębieńsko” Sp. z o.o., wykorzystujący solanki z kopalń węgla kamiennego, wyprodukował w 2011 roku 86 622 ton soli warzonej (zawartość NaCl – ok. 98 %),co oznacza spadek produkcji o 0,6 % w stosunku do 2010 roku (wówczas 87 110 t).
Stopień rozpoznania zasobów, a także stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Grzegorz Czapowski
(1) G. Czapowski, K. Bukowski 2011 – „Sól kamienna i sole potasowo-magnezowe” w „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r.” pod red. S. Wołkowicz, T. Smakowski, S. Speczik. PIG-PIB Warszawa.
