Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. 2014 poz. 1290), państwową służbę geologiczną pełni Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy.
Państwowa służba geologiczna wykonuje następujące zadania państwa w zakresie geologii (art. 162.1 ustawy):
- inicjuje, koordynuje i wykonuje zadania zmierzające do rozpoznania budowy geologicznej kraju, w tym prac o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, w szczególności dla odnowienia bazy surowcowej kraju, ustalania zasobów złóż kopalin, a także dla ochrony środowiska;
- prowadzi centralne archiwum geologiczne;
- gromadzi, udostępnia, przetwarza i archiwizuje informację geologiczną;
- prowadzi bazy danych geologicznych;
- sporządza krajowy bilans zasobów kopalin;
- przygotowuje materiały na potrzeby przeprowadzenia postępowania przetargowego w celu udzielenia koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złoża lub koncesji na wydobywanie węglowodorów ze złoża, oraz przygotowuje we współpracy z organem koncesyjnym ocenę perspektywiczności geologicznej, o której mowa w art. 49f ust. 3;
- koordynuje i wykonuje prace z zakresu kartografii geologicznej oraz wykonuje prace pilotażowe z tego zakresu;
- prowadzi rejestr obszarów górniczych i zamkniętych podziemnych składowisk dwutlenku węgla;
- koordynuje zadania z zakresu ochrony georóżnorodności oraz geologii środowiskowej;
- rozpoznaje i monitoruje zagrożenia geologiczne;
- sporządza opinię, o której mowa w art. 94a ust. 7 ustawy Prawo geologiczne i górnicze;
- gromadzi i przetwarza informacje o parametrach wydobywania węglowodorów ze złoża, o których mowa w art. 49zc ust. 1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz sporządza na ich podstawie analizy;
- gromadzi i przetwarza informacje o wynikach monitorowania podziemnych bezzbiornikowych magazynów substancji, o których mowa w art. 32a ust. 1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz sporządza na ich podstawie analizy;
- gromadzi i przetwarza informacje o wynikach monitoringu podziemnych składowisk odpadów, o których mowa w art. 125 ust. 6a ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz sporządza na ich podstawie analizy.
Państwowa służba geologiczna wykonuje inne, niż określone powyżej, zadania państwa w zakresie geologii, powierzone przez ministra właściwego do spraw środowiska.
Nadzór nad wykonywaniem zadań państwowej służby geologicznej sprawuje minister właściwy do spraw środowiska, działający przy pomocy Głównego Geologa Kraju.
Oprócz zadań zapisanych w ustawie Prawo geologiczne i górnicze Państwowa Służba Geologiczna realizuje prace zlecane przez Ministerstwo Środowiska oraz inne resorty. Współpracuje z administracją rządową i samorządową, przedsiębiorcami z branży geologicznej, poszukiwawczo-wydobywczej oraz innymi podmiotami, instytucjami naukowo-badawczymi, służbami z kraju i zagranicy.
