Zasady funkcjonowania państwowej służby geologicznej
Od 2011 roku Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG - PIB) pełni funkcję państwowej służby geologicznej (psg) na podstawie art. 163 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity Dz.U. 2023 poz. 633 z późn. zm.).
Ustawowe obowiązki państwowej służby geologicznej, określone jako zadania państwa w zakresie geologii, definiuje art. 162 ust. 1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze, zgodnie z którym państwowa służba geologiczna:
- inicjuje, koordynuje i wykonuje zadania zmierzające do rozpoznania budowy geologicznej kraju, w tym prac o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, w szczególności dla odnowienia bazy surowcowej kraju, ustalania zasobów złóż kopalin, a także dla ochrony środowiska;
- prowadzi centralne archiwum geologiczne;
- gromadzi, udostępnia, przetwarza i archiwizuje informację geologiczną;
- prowadzi bazy danych geologicznych;
- sporządza krajowy bilans zasobów kopalin;
- przygotowuje materiały na potrzeby przeprowadzenia postępowania przetargowego w celu udzielenia koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złoża lub koncesji na wydobywanie węglowodorów ze złoża, oraz przygotowuje we współpracy z organem koncesyjnym ocenę perspektywiczności geologicznej, o której mowa w art. 49f ust. 3;
- koordynuje i wykonuje prace z zakresu kartografii geologicznej oraz wykonuje prace pilotażowe z tego zakresu;
- prowadzi rejestr obszarów górniczych i zamkniętych podziemnych składowisk dwutlenku węgla;
- koordynuje zadania z zakresu ochrony georóżnorodności oraz geologii środowiskowej;
- rozpoznaje i monitoruje zagrożenia geologiczne;
- sporządza opinię, o której mowa w art. 94a ust. 7;
- gromadzi i przetwarza informacje o parametrach wydobywania węglowodorów ze złoża, o których mowa w art. 49zc ust. 1, oraz sporządza na ich podstawie analizy;
- gromadzi i przetwarza informacje o wynikach monitorowania podziemnych bezzbiornikowych magazynów substancji, o których mowa w art. 32a ust. 1, oraz sporządza na ich podstawie analizy;
- gromadzi i przetwarza informacje o wynikach monitoringu podziemnych składowisk odpadów, o których mowa w art. 125 ust. 6a, oraz sporządza na ich podstawie analizy..
Państwowa służba geologiczna wykonuje inne, niż określone powyżej zadania państwa w zakresie geologii, powierzone przez ministra właściwego do spraw środowiska.
Zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze, państwowa służba geologiczna jest finansowana ze środków budżetu państwa w części dotyczącej środowiska, będących w dyspozycji ministra właściwego do spraw środowiska. Państwowa służba geologiczna może być dofinansowana z innych środków publicznych, na zasadach dotyczących wykorzystania tych środków.
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy może powierzyć wykonanie niektórych zadań określonych w art. 162 jednostkom organizacyjnym utworzonym na podstawie odrębnych przepisów, a także przedsiębiorcom w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, jeżeli przedmiot ich działania obejmuje prowadzenie prac geologicznych.
Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy dodatkowo wykonuje także zadania Krajowego Administratora Podziemnych Składowisk Dwutlenku Węgla (KAPS) w oparciu o zapis art. 163 b ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze.
Państwowa służba geologiczna jest członkiem organizacji zrzeszającej europejskie służby geologiczne – EuroGeoSurveys (EGS) z siedzibą w Brukseli, która pełni funkcję doradczą dla Komisji Europejskiej w kwestiach dotyczących geologii i hydrogeologii. Pracownicy pionu psg czynnie biorą udział w pracach grup eksperckich EGS.
Zadania państwowej służby geologicznej
Zadania państwowej służby geologicznej, wynikające z corocznych planów prac, mających swe oparcie w ustawie Prawo geologiczne i górnicze oraz dokumentach strategicznych, to:
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie rozpoznania budowy geologicznej kraju dla ustalania zasobów złóż kopalin i odnowienia bazy surowcowej
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie wód mineralnych, termalnych i solanek
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie zarządzania górotworem
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie rozpoznania budowy geologicznej kraju na obszarach morskich
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie sprawdzenia prawidłowości poboru próbek z wykonania robót geologicznych
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie kartografii geologicznej
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie zagrożeń geologicznych
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie geologii dla budownictwa
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie ochrony georóżnorodności i geologii środowiskowej
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie geotermii
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie gromadzenia, udostępnia, przetwarzania i archiwizowania informacji geologiczne
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie geoinformacji
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie prowadzenia baz danych geologicznych
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną dotyczące działalności informacyjnej, szkoleniowej w zakresie geologii
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną w zakresie geologii samorządowej
- Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną dotyczące współpracy krajowej i zagranicznej w zakresie geologii
Pracownicy państwowej służby geologicznej biorą również udział w realizacji prac w ramach działalności naukowej oraz działalności komercyjnej.
Struktura państwowej służby geologicznej
Pracami państwowej służby geologicznej kieruje zastępca dyrektora Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB ds. państwowej służby geologicznej dr Olimpia Kozłowska. Zakres działania zastępcy dyrektora został określony w Regulaminie organizacyjnym PIG-PIB.
Kontrola nad działalnością państwowej służby geologicznej
Nadzór nad wykonywaniem zadań państwowej służby geologicznej sprawuje minister właściwy do spraw środowiska, działający przy pomocy Głównego Geologa Kraju.
Zadania psg realizowane są zgodnie z planem prac państwowej służby geologicznej. Plan prac państwowej służby geologicznej dotyczących realizacji zadań na rok następny Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy corocznie, w terminie do dnia 31 maja, przekazuje ministrowi właściwemu do spraw środowiska do akceptacji.
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy corocznie w terminie do dnia 15 lutego przekazuje ministrowi właściwemu do spraw środowiska sprawozdanie z wykonanych zadań, według stanu na dzień 31 grudnia.
