2023
Występowanie
Udokumentowane złoża rud cynku i ołowiu występują w północnym i północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w południowej Polsce. Złoża Zn-Pb związane są głównie z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, zbudowanego ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na osadowych utworach paleozoicznych, które wzdłuż regionalnej strefy tektonicznej Kraków-Lubliniec poprzecinane są przez karbońsko-permskie kwaśne i alkaliczne utwory magmowo-wulkaniczne. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy cynkowo-ołowiowe występują w postaci pseudo-pokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar występowania złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type deposits – MVT).
Zasoby i wydobycie
W śląsko-krakowskim cynkowo-ołowiowym obszarze złożowym wyróżnia się cztery rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. W 2020 r. zakończone zostało wydobycie rud, które prowadzone było ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany, zlokalizowanych w rejonie olkuskim. Kopalnia „Olkusz-Pomorzany” została postawiona w stan likwidacji, a Minister Klimatu i Środowiska decyzją z dnia 15 stycznia 2021 r. stwierdził wygaśnięcie koncesji na wydobywanie kopaliny z ww. złóż z dniem 1 stycznia 2021 r. Rejony występowania złóż rud Zn-Pb – bytomski i chrzanowski – mają obecnie tylko znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu już od wczesnego średniowiecza i obecnie w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych rud cynku (tzw. galmanów) z podrzędnym udziałem rud siarczkowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego – nie były dotychczas eksploatowane. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedzi i srebra monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi i srebra. Zawartość ołowiu wynosi średnio zaledwie 0,05-0,3% i dlatego odzysk możliwy jest jedynie w procesach przeróbczych i hutniczych z koncentratów miedzi. W roku 2023 w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 29,51 tys. t ołowiu ze złóż rud miedzi i srebra w Polsce.
Największe perspektywy przyrostu zasobów rud cynku i ołowiu wiążą się z regionem śląsko-krakowskim, gdzie w skałach węglanowych triasu środkowego oraz dewonu występuje mineralizacja siarczkowa Zn-Pb typu MVT. Według stanu na 31.12.2018 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynoszą ok. 35 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim ok. 25 mln t rud Zn-Pb*. Rudy tlenowe cynku (galmany), występujące w regionie śląsko-krakowskim od dawna już nie są eksploatowane, a ich zasoby prognostyczne w złożach zaniechanych wymagają analizy dostępności oraz weryfikacji zgodnie z aktualnymi granicznymi wartościami parametrów definiujących złoże i jego granice.
Na obszarze śląsko-krakowskim w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony skreśleniem z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku, gdyż przetwórstwo rud tlenowych z zastosowaniem ówczesnych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Po rozwiązaniu problemów technologicznych występujących podczas przerobu rud tlenowych zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Dla pełnej oceny wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 roku wprowadziło odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym prawem geologicznym i górniczym od 1 stycznia 2012 r. do określania złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych konieczne jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice.
Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1. Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu według stanu na 31.12.2023 r. wyniosły 91,94 mln t rudy zawierającej 3,90 mln t cynku i 1,46 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego zasoby rudy nie zmieniły się.
Tabela 1. Rudy cynku i ołowiu – mln tNajwięcej zasobów bilansowych rud cynku i ołowiu udokumentowanych jest w kat. C2 (52,15%) oraz C1 (25,46%), znacznie mniej w kat. A+B (14,52%), a najmniej w kat. D (7,87%).
Według stanu na 31.12.2023 r. na żadne złoże cynku i ołowiu nie obowiązuje koncesja na wydobywanie, więc nie zanotowano także wydobycia rud cynku i ołowiu w Polsce.
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2023.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia cynku w Polsce w latach 1989-2023.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia ołowiu w Polsce w latach 1989-2023.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Marcin Tymiński, Stanisław Z. Mikulski
* Mikulski S.Z., Retman W., 2020 – „Rudy cynku i ołowiu (zinc and lead ores).” W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 152-161. PIG-PIB, Warszawa.
2022
Występowanie
Udokumentowane złoża rud cynku i ołowiu występują w północnym i północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w południowej Polsce. Złoża Zn-Pb związane są głównie z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, zbudowanego ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na osadowych utworach paleozoicznych, które wzdłuż regionalnej strefy tektonicznej Kraków-Lubliniec poprzecinane są przez karbońsko-permskie kwaśne i alkaliczne utwory magmowo-wulkaniczne. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy cynkowo-ołowiowe występują w postaci pseudo-pokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar występowania złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type deposits – MVT).
Zasoby i wydobycie
W śląsko-krakowskim cynkowo-ołowiowym obszarze złożowym wyróżnia się cztery rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. W 2020 r. zakończone zostało wydobycie rud, które prowadzone było dotychczas ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany, zlokalizowanych w rejonie olkuskim. Kopalnia „Olkusz-Pomorzany” została postawiona w stan likwidacji, a Minister Klimatu i Środowiska decyzją z dnia 15 stycznia 2021 r. stwierdził wygaśnięcie koncesji na wydobywanie kopaliny z ww. złóż z dniem 1 stycznia 2021 r. Rejony występowania złóż rud Zn-Pb – bytomski i chrzanowski – mają obecnie tylko znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu już od wczesnego średniowiecza i obecnie w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych rud cynku (tzw. galmanów) z podrzędnym udziałem rud siarczkowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego – nie były dotychczas eksploatowane. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedzi i srebra monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi i srebra. Zawartość ołowiu wynosi średnio zaledwie 0,05-0,3% i dlatego odzysk możliwy jest jedynie w procesach przeróbczych i hutniczych z koncentratów miedzi. W roku 2022 w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 28,77 tys. t ołowiu ze złóż rud miedzi i srebra w Polsce.
Największe perspektywy przyrostu zasobów rud cynku i ołowiu wiążą się z regionem śląsko-krakowskim, gdzie w skałach węglanowych triasu środkowego oraz dewonu występuje mineralizacja siarczkowa Zn-Pb typu MVT. Według stanu na 31.12.2018 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynoszą ok. 35 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim ok. 25 mln t rud Zn-Pb*. Rudy tlenowe cynku (galmany), występujące w regionie śląsko-krakowskim od dawna już nie są eksploatowane, a ich zasoby prognostyczne w złożach zaniechanych wymagają analizy dostępności oraz weryfikacji zgodnie z aktualnymi granicznymi wartościami parametrów definiujących złoże i jego granice.
Na obszarze śląsko-krakowskim w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony skreśleniem z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku, gdyż przetwórstwo rud tlenowych z zastosowaniem ówczesnych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Po rozwiązaniu problemów technologicznych występujących podczas przerobu rud tlenowych zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Dla pełnej oceny wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 roku wprowadziło odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym prawem geologicznym i górniczym od 1 stycznia 2012 r. do określania złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych konieczne jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice.
Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1. Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wg stanu na 31.12.2022 r. wyniosły 91,94 mln t rudy zawierającej 3,90 mln t cynku i 1,46 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego zasoby rudy zwiększyły się o 0,96 mln t, cynku metalicznego wzrosły o 0,05 mln t, natomiast ołowiu metalicznego – o 0,03 mln t. Było to wynikiem zatwierdzenia dodatków do dokumentacji geologicznych złóż Olkusz i Pomorzany, sporządzonych w celu rozliczenia zasobów w związku z zakończeniem eksploatacji. Szczególnie wzrosły zasoby złoża Olkusz (zasoby rudy i cynku dwukrotnie, a zasoby ołowiu – czterokrotnie).
Najwięcej zasobów bilansowych rud cynku i ołowiu udokumentowanych jest w kat. C2 (52,14%) oraz C1 (25,46%), znacznie mniej w kat. A+B (14,52%), a najmniej w kat. D (7,86%).
Według stanu na 31.12.2022 r. na żadne złoże cynku i ołowiu nie obowiązuje koncesja na wydobywanie, więc nie zanotowano także wydobycia rud cynku i ołowiu w Polsce.
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2022.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia cynku w Polsce w latach 1989-2022.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia ołowiu w Polsce w latach 1989-2022.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Marcin Tymiński, Stanisław Z. Mikulski
* Mikulski S.Z., Retman W., 2020 – „Rudy cynku i ołowiu (zinc and lead ores).” W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 152-161. PIG-PIB, Warszawa.
2021
Występowanie
Udokumentowane złoża rud cynku i ołowiu występują w północnym i północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w południowej Polsce. Złoża Zn-Pb związane są głównie z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, zbudowanego ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na osadowych utworach paleozoicznych, które wzdłuż regionalnej strefy tektonicznej Kraków-Lubliniec poprzecinane są przez karbońsko-permskie kwaśne i alkaliczne utwory magmowo-wulkaniczne. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy cynkowo-ołowiowe występują w postaci pseudo-pokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar występowania złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type deposits – MVT).
Zasoby i wydobycie
W śląsko-krakowskim cynkowo-ołowiowym obszarze złożowym wyróżnia się cztery rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. W 2020 r. zakończone zostało wydobycie rud, które prowadzone było dotychczas ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany, zlokalizowanych w rejonie olkuskim. Kopalnia „Olkusz-Pomorzany” została postawiona w stan likwidacji, a Minister Klimatu i Środowiska decyzją z dnia 15 stycznia 2021 r. stwierdził wygaśnięcie koncesji na wydobywanie kopaliny z ww. złóż z dniem 1 stycznia 2021 r. Rejony występowania złóż rud Zn-Pb – bytomski i chrzanowski – mają obecnie tylko znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu już od wczesnego średniowiecza i obecnie w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych rud cynku (tzw. galmanów) z podrzędnym udziałem rud siarczkowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego – nie były dotychczas eksploatowane. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedzi i srebra monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi i srebra. Zawartość ołowiu wynosi średnio zaledwie 0,05-0,3% i dlatego odzysk możliwy jest jedynie w procesach przeróbczych i hutniczych z koncentratów miedzi. W roku 2021 w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 29,43 tys. t ołowiu ze złóż rud miedzi i srebra w Polsce.
Największe perspektywy przyrostu zasobów rud cynku i ołowiu wiążą się z regionem śląsko-krakowskim, gdzie w skałach węglanowych triasu środkowego oraz dewonu występuje mineralizacja siarczkowa Zn-Pb typu MVT. Według stanu na 31.12.2018 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynoszą ok. 35 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim ok. 25 mln t rud Zn-Pb*. Rudy tlenowe cynku (galmany), występujące w regionie śląsko-krakowskim od dawna już nie są eksploatowane, a ich zasoby prognostyczne w złożach zaniechanych wymagają analizy dostępności oraz weryfikacji zgodnie z aktualnymi granicznymi wartościami parametrów definiujących złoże i jego granice.
Na obszarze śląsko-krakowskim w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony skreśleniem z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku, gdyż przetwórstwo rud tlenowych z zastosowaniem ówczesnych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Po rozwiązaniu problemów technologicznych występujących podczas przerobu rud tlenowych zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Dla pełnej oceny wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 roku wprowadziło odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym prawem geologicznym i górniczym od 1 stycznia 2012 r. do określania złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych konieczne jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice.
Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1. Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wg stanu na 31.12.2021 r. wyniosły 90,98 mln t rudy zawierającej 3,85 mln t cynku i 1,43 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego zarówno zasoby rudy, jak i cynku i ołowiu metalicznego nie uległy zmianie, ze względu na brak wydobycia. W 2021 r., w związku z zakończeniem eksploatacji, zatwierdzony został dodatek rozliczeniowy dla złoża Klucze I – dodatek nie zmienił zasobów w stosunku do 2020 r. – ich stan pozostał zgodny ze stanem z ostatniej informacji o zmianach zasobów złoża, przesłanej przez przedsiębiorcę.
Najwięcej zasobów bilansowych rud cynku i ołowiu udokumentowanych jest w kat. C2 (52,69%) oraz C1 (25,73%), znacznie mniej w kat. A+B (13,62%), a najmniej w kat. D (7,95%).
Według stanu na 31.12.2021 r. w bilansie nie wykazano zasobów przemysłowych rudy, ze względu na wygaszenie koncesji eksploatacyjnych dla złóż: Klucze 1, Olkusz i Pomorzany.
W 2021 r. nie zanotowano wydobycia rud cynku i ołowiu w Polsce.
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2021.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia cynku w Polsce w latach 1989-2021.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia ołowiu w Polsce w latach 1989-2021.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Marcin Tymiński, Stanisław Z. Mikulski
* Mikulski S.Z., Retman W., 2020 – „Rudy cynku i ołowiu (zinc and lead ores).” W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 152-161. PIG-PIB, Warszawa.
2020
Występowanie
Udokumentowane złoża rud cynku i ołowiu występują w północnym i północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w południowej Polsce. Złoża Zn-Pb związane są głównie z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, zbudowanego ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na osadowych utworach paleozoicznych, które wzdłuż regionalnej strefy tektonicznej Kraków-Lubliniec poprzecinane są przez karbońsko-permskie kwaśne i alkaliczne utwory magmowo-wulkaniczne. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy cynkowo-ołowiowe występują w postaci pseudo-pokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar występowania złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type deposits – MVT).
Zasoby i wydobycie
W śląsko-krakowskim cynkowo-ołowiowym obszarze złożowym wyróżnia się cztery rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. W 2020 r. wydobycie rud prowadzone było ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany, zlokalizowanych w rejonie olkuskim. Rejony występowania złóż rud Zn-Pb bytomski i chrzanowski mają obecnie tylko znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu już od wczesnego średniowiecza i obecnie w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych z podrzędnym udziałem rud siarczkowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego – nie były dotychczas eksploatowane. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedziowo-srebrowych monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące siarczkowym rudom miedzi. Zawartość ołowiu wynosi średnio zaledwie 0,05-0,3% i dlatego odzysk możliwy jest jedynie w procesach przeróbczych i hutniczych z koncentratów miedzi. W roku 2020 w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 28,79 tys. t ołowiu ze złóż rud miedzi w Polsce.
Największe perspektywy przyrostu zasobów rud cynku i ołowiu wiążą się z regionem śląsko-krakowskim, gdzie w skałach węglanowych triasu środkowego oraz dewonu występuje mineralizacja siarczkowa Zn-Pb typu MVT. Według stanu na 31.12.2018 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynoszą ok. 35 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim ok. 25 mln t rud Zn-Pb*. Rudy tlenowe cynku (galmany), występujące w regionie śląsko-krakowskim od dawna już nie są eksploatowane, a ich zasoby prognostyczne w złożach zaniechanych wymagają analizy dostępności oraz weryfikacji zgodnie z aktualnymi granicznymi wartościami parametrów definiujących złoże i jego granice.
Na obszarze śląsko-krakowskim w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony skreśleniem z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku, gdyż przetwórstwo rud tlenowych z zastosowaniem ówczesnych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Po rozwiązaniu problemów technologicznych występujących podczas przerobu rud tlenowych zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Dla pełnej oceny wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 roku wprowadziło odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym prawem geologicznym i górniczym od 1 stycznia 2012 r. do określania złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych konieczne jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice.
Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1. Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu według stanu na 31.12.2020 r. wyniosły 90,98 mln t rudy zawierającej 3,85 mln t cynku i 1,43 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił ubytek zasobów o 1,17 mln t (1,27%) rudy oraz 0,05 mln t (1,28%) cynku i 0,03 mln t (2,05%) ołowiu, spowodowany wydobyciem oraz stratami.
Najwięcej zasobów bilansowych rud cynku i ołowiu udokumentowanych jest w kat. C2 (52,69%) oraz C1 (25,73%), znacznie mniej w kat. A+B (13,62%), a najmniej w kat. D (7,95%).
W złożach eksploatowanych występuje 15,21% zasobów rudy siarczkowej. Do zasobów przemysłowych w tych złożach zaliczono 2,05 mln t rudy zawierającej 0,08 mln t cynku i 0,04 mln t ołowiu. W stosunku do 2019 r. nastąpił spadek zasobów przemysłowych rudy o 1,71 mln t (45,48%), spowodowany eksploatacją i stratami.
Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2020 r. wyniosło 1 435 tys. t rudy zawierającej 43 tys. t cynku i 18 tys. t ołowiu. Wydobycie rudy było niższe niż w 2019 r. o 75 tys. t (4,97%), wydobycie cynku wzrosło o 3 tys. t (7,50%), a wydobycie ołowiu spadło o 2 tys. t (10,00%).
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2020.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia cynku w Polsce w latach 1989-2020.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia ołowiu w Polsce w latach 1989-2020.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Stanisław Z. Mikulski, Sławomir Oszczepalski, Marcin Tymiński
* Mikulski S.Z., Retman W., 2020 – Rudy cynku i ołowiu (zinc and lead ores). W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r. (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 152-161. PIG-PIB, Warszawa.
2019
Występowanie
Złoża rud cynku i ołowiu o znaczeniu przemysłowym występują w północnym i północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w południowej Polsce. Złoża Zn-Pb związane są głównie z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, zbudowanego ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na osadowych utworach paleozoicznych, które wzdłuż regionalnej strefy tektonicznej Kraków-Lubliniec poprzecinane są przez karbońsko-permskie kwaśne i alkaliczne utwory magmowo-wulkaniczne. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy cynkowo-ołowiowe występują w postaci pseudo-pokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar występowania złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type deposits – MVT).
Zasoby i wydobycie
W śląsko-krakowskim cynkowo-ołowiowym obszarze złożowym wyróżnia się cztery rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. Obecnie wydobycie rud prowadzi się ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany, zlokalizowanych w rejonie olkuskim. W rejonie tym w 2019 r. udokumentowano także nowe złoże siarczkowych rud cynku i ołowiu – Laski 1 (powstało w wyniku podziału złóż: Laski, Pomorzany i Bolesław). Rejony występowania złóż rud Zn-Pb bytomski i chrzanowski mają obecnie tylko znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu już od wczesnego średniowiecza i obecnie w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych z podrzędnym udziałem rud siarczkowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego – nie były dotychczas eksploatowane. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedziowo-srebrowych monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi. Zawartości ołowiu wynoszą średnio zaledwie 0,05-0,3% i dlatego odzysk możliwy jest jedynie w procesach przeróbczych i hutniczych z koncentratów miedzi. W roku 2019 w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 28,51 tys. t ołowiu ze złóż rud miedzi w Polsce.
Największe perspektywy przyrostu zasobów rud cynku i ołowiu wiążą się z regionem śląsko-krakowskim, gdzie w skałach węglanowych triasu środkowego oraz dewonu występuje mineralizacja siarczkowa Zn-Pb typu MVT. Według stanu na 31.12.2018 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynoszą ok. 35 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim ok. 25 mln t rud Zn-Pb*. Rudy tlenowe cynku (galmany), występujące w regionie śląsko-krakowskim od dawna już nie są eksploatowane, a ich zasoby prognostyczne w złożach zaniechanych wymagają analizy dostępności oraz weryfikacji zgodnie z aktualnymi granicznymi wartościami parametrów definiujących złoże i jego granice.
Na obszarze śląsko-krakowskim w ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony – skreślenia z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku, gdyż przetwórstwo rud tlenowych wg ówcześnie stosowanych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Obecnie rozwiązano problemy technologiczne występujące podczas przerobu rud tlenowych. Wobec tego zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Dla pełnej oceny wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 roku wprowadziło odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym prawem geologicznym i górniczym od 1 stycznia 2012 r. dla określania złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych konieczne jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice.
Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1. Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wg stanu na 31.12.2019 r. wyniosły 92,15 mln t rudy zawierającej 3,90 mln t cynku i 1,46 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił wzrost zasobów o 8,19 mln t (9,75%) rudy oraz 0,31 mln t (8,64%) cynku i 0,05 mln t (3,55%) ołowiu, spowodowany głównie udokumentowaniem nowego złoża Laski 1 (+10,77 mln t rudy) oraz dokładniejszym rozpoznaniem złoża Zawiercie 3 w dodatku do dokumentacji geologicznej (+2,94 mln t rudy). W związku z udokumentowaniem złoża Laski 1 opracowany został w 2019 r. dodatek do dokumentacji geologicznej dla złoża Laski, w którym zasoby bilansowe rudy pomniejszono o 6,45 mln t. Dodatkami do dokumentacji zaktualizowano też zasoby bilansowe złóż Pomorzany i Klucze I. Na stan zasobów bilansowych wpływ miały także ubytki spowodowane wydobyciem oraz stratami. Ponadto w 2019 r. opracowano dodatek do dokumentacji geologicznej dla złoża Bolesław, w którym zasoby pozabilansowe rudy zmniejszono o 0,33 mln t, ponieważ część tego złoża została włączona do złoża Laski 1.
Najwięcej zasobów bilansowych rud cynku i ołowiu udokumentowanych jest w kat. C2 (52,02%) oraz C1 (25,41%), znacznie mniej w kat. A+B (14,72%), a najmniej w kat. D (7,85%).
W złożach eksploatowanych występuje 16,28% zasobów rudy siarczkowej. Do zasobów przemysłowych w tych złożach zaliczono 3,76 mln t rudy zawierającej 0,15 mln t cynku i 0,07 mln t ołowiu. W stosunku do 2018 r. nastąpił spadek zasobów przemysłowych rudy o 0,65 mln t (14,74%), spowodowany eksploatacją i stratami. W 2019 r. opracowany został dodatek nr 2 do projektu zagospodarowania złoża Klucze I, w związku ze zmianą koncesji na wydobywanie.
Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2019 r. wyniosło 1 510 tys. t rudy, zawierającej 40 tys. t cynku i 20 tys. t ołowiu. Wydobycie rudy było niższe niż w 2018 r. o 84 tys. t (o 5,27%), wydobycie cynku spadło o 3 tys. t (6,98%), a wydobycie ołowiu wzrosło o 7 tys. t (53,85%).
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2019.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia cynku w Polsce w latach 1989-2019.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia ołowiu w Polsce w latach 1989-2019.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Stanisław Z. Mikulski, Sławomir Oszczepalski, Marcin Tymiński
* Mikulski S.Z., Retman W., 2020 – Rudy cynku i ołowiu (zinc and lead ores). W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r. (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 152-161. PIG-PIB, Warszawa.
2018
Złoża rud cynku i ołowiu o znaczeniu przemysłowym występują w północnym i północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w południowej Polsce. Złoża Zn-Pb związane są głównie z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, zbudowanego ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na osadowych utworach paleozoicznych, które wzdłuż regionalnej strefy tektonicznej Kraków-Lubliniec poprzecinane są przez karbońsko-permskie kwaśne i alkaliczne utwory magmowo-wulkaniczne. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy cynkowo-ołowiowe występują w postaci pseudo-pokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar występowania złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type deposits – MVT).
W śląsko-krakowskim cynkowo-ołowiowym obszarze złożowym wyróżnia się cztery rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. Obecnie wydobycie rud prowadzi się ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany w rejonie olkuskim. Rejony występowania złóż rud Zn-Pb – bytomski i chrzanowski mają obecnie tylko znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu już od wczesnego średniowiecza i obecnie w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych z podrzędnym udziałem rud siarczkowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego – nie były dotychczas eksploatowane. W 2018 r. nie prowadzone były tu żadne prace w obszarach koncesyjnych. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedziowo-srebrowych monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi. Zawartości ołowiu wynoszą średnio zaledwie 0,05-0,3% i dlatego odzysk możliwy jest jedynie w procesach przeróbczych i hutniczych z koncentratów miedzi. W roku 2018 w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 27,21 tys. t ołowiu ze złóż rud miedzi w Polsce.
Największe perspektywy przyrostu zasobów siarczkowych rud cynku i ołowiu są związane z regionem śląsko-krakowskim. Według stanu na 31.12.2009 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynosiły około 50 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim – około 15 mln t rud Zn-Pb*. Zasoby prognostyczne tlenowych rud Zn-Pb oceniano na około 60 mln t rud Zn-Pb, w tym 51 mln t rud zalegających na obszarach zlikwidowanych kopalń oraz 9 mln t w zwałach kopalnianych.
Na obszarze śląsko-krakowskim w ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem intensywnych poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony wynikało ze skreślenia z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku (przetwórstwo rud tlenowych według ówcześnie stosowanych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego). Obecnie rozwiązano problemy technologiczne występujące podczas przerobu rud tlenowych. W związku z tym zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Żeby umożliwić pełną ocenę wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 r. wprowadzono odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym Prawem geologicznym i górniczym od 1 stycznia 2012 r. przy określaniu złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych konieczne jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice. Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wg stanu na 31.12.2018 r. wyniosły 83,96 mln t rudy zawierającej 3,59 mln t cynku i 1,41 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił spadek zasobów o 0,46 mln t rudy oraz 0,04 mln t cynku i 0,02 mln t ołowiu. Zmniejszenie wielkości zasobów wynikało z eksploatacji oraz strat. Najwięcej zasobów bilansowych rud cynku i ołowiu udokumentowanych jest w kat. C2 (51,53%) i C1 (25,77%), znacznie mniej w kat. A+B (14,86%), a najmniej w kat. D (7,84%).
W złożach eksploatowanych występuje 16,77% zasobów rudy siarczkowej. Do zasobów przemysłowych w tych złożach zaliczono 4,41 mln t rudy zawierającej 0,20 mln t cynku i 0,07 mln t ołowiu. W stosunku do 2017 r. nastąpił spadek zasobów przemysłowych rudy o 0,55 mln t.
Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2018 r. wyniosło 1 594 tys. t rudy, zawierającej 43 tys. t cynku i 13 tys. t ołowiu. Wydobycie rudy było niższe niż w 2017 r. o 117 tys. t (o 6,84%), wydobycie cynku spadło o 7 tys. t (14,00%), a wydobycie ołowiu pozostało na niezmienionym poziomie.
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2018.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia cynku w Polsce w latach 1989-2018.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia ołowiu w Polsce w latach 1989-2018.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Stanisław Z. Mikulski, Sławomir Oszczepalski, Marcin Tymiński
*Mikulski S.Z., Strzelska-Smakowska B., Retman W., 2011 – Rudy cynku i ołowiu. W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r. (red. S. Wołkowicz, T. Smakowski, S. Speczik): 94-104. PIG-PIB, Warszawa.
2017
Złoża rud cynku i ołowiu o znaczeniu przemysłowym występują w północnym i północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w południowej Polsce. Złoża Zn-Pb są związane głównie z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, który jest zbudowany ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na osadowych utworach paleozoicznych. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy cynkowo-ołowiowe występują w postaci pseudopokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar występowania złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type – MVT).
W śląsko-krakowskim cynkowo-ołowiowym obszarze złożowym wyróżnia się cztery rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. Obecnie wydobycie rud prowadzone jest ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany w rejonie olkuskim. Rejony występowania złóż rud Zn-Pb bytomski i chrzanowski mają znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu już od wczesnego średniowiecza i obecnie w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych, z podrzędnym udziałem rud siarczkowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego – nie były dotychczas eksploatowane. W 2017 r. nie prowadzono tu żadnych prac w obszarach koncesyjnych. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedziowo-srebrowych monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi. Część ołowiu pozyskiwana jest z koncentratów miedzi w trakcie ich przetwarzania hutniczego. W 2017 r. w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 26,00 tys. t ołowiu ze złóż rud miedzi w Polsce.
Największe perspektywy przyrostu zasobów siarczkowych rud cynku i ołowiu są związane z regionem śląsko-krakowskim. Według stanu na 31.12.2009 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynosiły około 50 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim – około 15 mln t rud Zn-Pb*. Zasoby prognostyczne tlenowych rud Zn-Pb oceniano na około 60 mln t rud Zn-Pb, w tym 51 mln t rud zalegających na obszarach zlikwidowanych kopalń oraz 9 mln t w zwałach kopalnianych.
Na obszarze śląsko-krakowskim w ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem intensywnych poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony wynikało ze skreślenia z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku (przetwórstwo rud tlenowych według ówcześnie stosowanych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego). Obecnie rozwiązano problemy technologiczne występujące podczas przerobu rud tlenowych. W związku z tym zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Żeby umożliwić pełną ocenę wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 r. wprowadzono odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym Prawem geologicznym i górniczym od 1 stycznia 2012 r. przy określaniu złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych konieczne jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice. Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wg stanu na 31.12.2017 r. wyniosły 84,42 mln t rudy zawierającej 3,63 mln t cynku i 1,43 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił spadek zasobów o 0,58 mln t rudy oraz o 0,02 mln t cynku i 0,01 mln t ołowiu. Zmniejszenie wielkości zasobów wynikało z eksploatacji oraz ze strat. Najwięcej zasobów bilansowych rud cynku i ołowiu udokumentowanych jest w kat. C2 (51,26%) i C1 (26,11%), znacznie mniej w kat. A+B (14,84%), a najmniej w kat. D (7,79%). W 2017 r. skorygowano zasoby pozabilansowe rud cynku i ołowiu o nieprawidłowo podane w ubiegłorocznym bilansie zasoby złoża Jaworzno.
W złożach eksploatowanych występuje 17,22% zasobów rudy siarczkowej. Do zasobów przemysłowych w tych złożach zaliczono 4,96 mln t rudy zawierającej 0,23 mln t cynku i 0,08 mln t ołowiu. W stosunku do 2016 r. nastąpił spadek zasobów przemysłowych rudy o 0,89 mln t.
Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2017 r. wyniosło 1 711 tys. t rudy, zawierającej 50 tys. t cynku i 13 tys. t ołowiu. Wydobycie rudy było niższe niż w 2016 r. o 461 tys. t (o 21,22%), natomiast wydobycie cynku spadło o 11 tys. t (18,03%), a ołowiu o 4 tys. t (23,53%).
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2017.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia cynku w Polsce w latach 1989-2017.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia ołowiu w Polsce w latach 1989-2017.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Stanisław Z. Mikulski, Sławomir Oszczepalski, Marcin Tymiński
*Mikulski S.Z., Strzelska-Smakowska B., Retman W., 2011 – Rudy cynku i ołowiu. W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r. (red. S. Wołkowicz, T. Smakowski, S. Speczik): 94-104. PIG-PIB, Warszawa.
2016
Złoża rud cynku i ołowiu o znaczeniu przemysłowym występują w północnym i północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Złoża Zn-Pb są związane z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, który jest zbudowany ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na utworach paleozoicznych. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy występują w postaci pseudopokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar występowania złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type – MVT).
Na obszarze śląsko-krakowskim wyróżnia się rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. Obecnie wydobycie rud prowadzone jest ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany w rejonie olkuskim. Rejony występowania złóż rud Zn-Pb bytomski i chrzanowski mają znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu od wczesnego średniowiecza i obecnie w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego – nie były dotychczas eksploatowane. Obecnie prowadzone są tu prace poszukiwawczo-dokumentacyjne na obszarach koncesyjnych. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedziowo-srebrowych monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi. Część ołowiu pozyskiwana jest z koncentratów miedzi w trakcie ich przetwarzania hutniczego. W 2016 r. w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 26,06 tys. t ołowiu ze złóż rud miedzi w Polsce.
Największe perspektywy przyrostu zasobów siarczkowych rud cynku i ołowiu są związane z regionem śląsko-krakowskim. Według stanu na 31.12.2009 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynosiły około 50 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim – około 15 mln t rud Zn-Pb*. Zasoby prognostyczne tlenowych rud Zn-Pb oceniano na około 60 mln t rud Zn-Pb, w tym 51 mln t rud zalegających na obszarach zlikwidowanych kopalń oraz 9 mln t w zwałach kopalnianych.
Na obszarze śląsko-krakowskim w ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem intensywnych poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony wynikało ze skreślenia z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku (przetwórstwo rud tlenowych według ówcześnie stosowanych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego). Obecnie rozwiązano problemy technologiczne występujące podczas przerobu rud tlenowych. W związku z tym zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Żeby umożliwić pełną ocenę wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 r. wprowadzono odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym prawem geologicznym i górniczym od 1 stycznia 2012 r. przy określaniu złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych konieczne jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice. Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wg stanu na 31.12.2016 r. wyniosły 85,00 mln t rudy zawierającej 3,65 mln t cynku i 1,44 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił wzrost zasobów o 1,18 mln t rudy oraz o 0,08 mln t cynku i 0,02 mln t ołowiu. Było to związane z lepszym rozpoznaniem złoża Klucze I w wyniku robót górniczych. Najwięcej zasobów bilansowych rud cynku i ołowiu jest udokumentowanych w kategoriach C2 (51%) i C1 (26%), najmniej w kategorii D (8%).
W złożach eksploatowanych występuje 17,78% zasobów rudy siarczkowej. Do zasobów przemysłowych w tych złożach zaliczono 5,85 mln t rudy zawierającej 0,27 mln t cynku i 0,10 mln t ołowiu. W stosunku do 2015 r. nastąpił wzrost zasobów przemysłowych rudy o 0,32 mln t.
Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2016 r. wyniosło 2 172 tys. t rudy, zawierającej 61 tys. t cynku i 17 tys. t ołowiu. Wydobycie rudy było niższe niż w 2015 r. o 69 tys. t (o 3,08%).
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2016.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Stanisław Z. Mikulski, Sławomir Oszczepalski, Marcin Tymiński
*Mikulski S.Z., Strzelska-Smakowska B., Retman W., 2011 – Rudy cynku i ołowiu. W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r. (red. S. Wołkowicz, T. Smakowski, S. Speczik): 94-104. PIG-PIB, Warszawa.
2015
Tradycyjnym obszarem występowania złóż rud cynku i ołowiu o znaczeniu przemysłowym jest północne i północno-wschodnie obrzeżenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Występujące tu złoża związane są z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, który jest zbudowany ze skał permo-mezozoicznych, leżących monoklinalnie na utworach paleozoicznych. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy występują w postaci pseudopokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar występowania złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type – MVT).
Na obszarze śląsko-krakowskim wyróżnia się rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. Obecnie wydobycie rud prowadzone jest ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany w rejonie olkuskim. Rejony występowania złóż rud Zn-Pb bytomski i chrzanowski mają znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu od wczesnego średniowiecza i obecnie w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego – nie były dotychczas eksploatowane. Obecnie prowadzone są tu prace poszukiwawczo-dokumentacyjne na obszarach koncesyjnych. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedziowo-srebrowych monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi. Część ołowiu pozyskiwana jest z koncentratów miedzi w trakcie ich przetwarzania hutniczego. W 2015 r. w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 29,00 tys. t ołowiu ze złóż rud miedzi w Polsce.
Największe perspektywy przyrostu zasobów siarczkowych rud cynku i ołowiu są związane z regionem śląsko-krakowskim. Według stanu na 31.12.2009 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynosiły około 50 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim – około 15 mln t rud Zn-Pb*. Zasoby prognostyczne tlenowych rud Zn-Pb oceniano na około 60 mln t rud Zn-Pb, w tym 51 mln t rud zalegających na obszarach zlikwidowanych kopalń oraz 9 mln t w zwałach kopalnianych.
Na obszarze śląsko-krakowskim w ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem intensywnych poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony wynikało ze skreślenia z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku (przetwórstwo rud tlenowych według ówcześnie stosowanych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego). Obecnie rozwiązano problemy technologiczne występujące podczas przerobu rud tlenowych. W związku z tym zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Żeby umożliwić pełną ocenę wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 r. wprowadzono odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym prawem geologicznym i górniczym od 1 stycznia 2012 r. przy określaniu złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych konieczne jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice. Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu według stanu na 31.12.2015 r. wynoszą 83,82 mln t rudy, zawierającej 3,57 mln t cynku i 1,42 mln t ołowiu. W stosunku do poprzedniego roku nastąpił spadek zasobów o 2,20 mln t rudy oraz 0,11 mln t cynku i 0,03 mln t ołowiu. Ubytek zasobów spowodowany był przede wszystkim opracowaniem dodatków do dokumentacji geologicznych złóż Klucze oraz Klucze I, a także wydobyciem i stratami poniesionymi w trakcie eksploatacji. Dodatek do dokumentacji geologicznej złoża Klucze opracowano w związku z udokumentowaniem w nowych granicach złoża rud cynku i ołowiu – Klucze I – obejmującego jego część oraz w związku z wynikającą z tego koniecznością rozliczenia zasobów pozostałych w złożu Klucze. W przypadku złoża Klucze I dodatek opracowano w związku z lepszym rozpoznaniem zasobów w wyniku robót górniczych oraz włączeniem części zasobów złoża Klucze. Wzrost zasobów pozabilansowych wynika z uwzględnienia archiwalnego dodatku do dokumentacji geologicznej złoża Jaworzno.
W złożach eksploatowanych występuje 16,6% zasobów rudy siarczkowej. Do zasobów przemysłowych w tych złożach zaliczono 5,53 mln t rudy zawierającej 0,23 mln t cynku i 0,10 mln t ołowiu. W stosunku do 2014 r. nastąpił ubytek zasobów przemysłowych o 1,47 mln t.
Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2015 r. wyniosło 2 241 tys. t rudy, zawierającej 65 tys. t cynku i 20 tys. t ołowiu. Wydobycie rudy było niższe niż w 2014 r. o 56 tys. t (2,4%).
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2015.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Stanisław Z. Mikulski, Sławomir Oszczepalski, Marcin Tymiński
*Mikulski S.Z., Strzelska-Smakowska B., Retman W., 2011 – Rudy cynku i ołowiu. W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r. (red. S. Wołkowicz, T. Smakowski, S. Speczik): 94-104. PIG-PIB, Warszawa.
2014
Tradycyjnym obszarem występowania złóż rud cynku i ołowiu o znaczeniu przemysłowym jest północne i północno-wschodnie obrzeżenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Występujące tu złoża związane są z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, który jest zbudowany ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na utworach paleozoicznych. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy występują w postaci pseudo-pokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar wystąpień złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type – MVT).
W obszarze śląsko-krakowskim wyróżnia się rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. Obecnie wydobycie rud prowadzi się ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany w rejonie olkuskim. Bytomski rejon złóż rud Zn-Pb ma znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu od wieków średnich i w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego nie są dotychczas eksploatowane. Obecnie prowadzona są tu prace poszukiwawczo-dokumentacyjne w obszarach koncesyjnych. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedziowo-srebrowych monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi. Część ołowiu jest pozyskiwana z koncentratów miedzi w trakcie ich przetwarzania hutniczego. W roku 2014 w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 27,11 tys. t ołowiu.
Największe perspektywy przyrostu zasobów siarczkowych rud cynku i ołowiu znajdują się w regionie śląsko-krakowskim. Według stanu na 31.12.2009 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynoszą ok. 50 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim ok. 15 mln t rud Zn-Pb(1). Zasoby prognostyczne tlenowych rud Zn-Pb oceniane są na ok. 60 mln t rud Zn-Pb, w tym 51 mln t zalegające w obrębie obszarów zlikwidowanych kopalń oraz 9 mln t w zwałach kopalnianych.
W obszarze śląsko-krakowskim w ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem intensywnych poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony, skreślenia z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku, gdyż przetwórstwo rud tlenowych wg ówcześnie stosowanych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Obecnie rozwiązano problemy technologiczne występujące podczas przerobu rud tlenowych. Wobec tego zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Dla pełnej oceny wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 roku wprowadziło odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym prawem geologicznym i górniczym, od 1 stycznia 2012 r. dla określania złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych koniecznym jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice. Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wg stanu na 31.12.2014 r. wynoszą 86,02 mln t rudy zawierającej 3,68 mln t cynku i 1,45 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił wzrost zasobów o 11,73 mln t rudy oraz 0,38 mln t cynku i 0,11 mln t ołowiu. Wzrost zasobów spowodowany był przede wszystkim udokumentowaniem złoża Zawiercie 3, które powstało ze złóż Zawiercie I i Zawiercie obszar Zawiercie II. Zasoby złoża Zawiercie I zmniejszyły się znacząco, a złoże Zawiercie obszar Zawiercie II skreślone zostało z krajowego bilansu złóż. Wzrost zasobów bilansowych i przemysłowych w złożu Klucze I spowodowany został dokładniejszym jego rozpoznaniem w trakcie prac udostępniających to złoże do eksploatacji.
W złożach eksploatowanych występuje 17,60 % zasobów rudy. Do zasobów przemysłowych w tych złożach zaliczono 7,00 mln t rudy zawierającej 0,29 mln t cynku i 0,12 mln t ołowiu. W stosunku do 2013 r. nastąpił ubytek zasobów przemysłowych o 1,18 mln t.
Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2014 r. wyniosło 2 297 tys. t rudy, zawierającej 70 tys. t cynku i 24 tys. t ołowiu.
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2014.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Stanisław Z. Mikulski, Sławomir Oszczepalski, Marcin Tymiński
(1)Mikulski S.Z., Strzelska-Smakowska B., Retman W., 2011 – Rudy cynku i ołowiu. W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r. (red. S. Wołkowicz, T. Smakowski, S. Speczik): 94-104. PIG-PIB, Warszawa.
2013
Tradycyjnym obszarem występowania złóż rud cynku i ołowiu o znaczeniu przemysłowym jest północne i północno-wschodnie obrzeżenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Występujące tu złoża związane są z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, który jest zbudowany ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na utworach paleozoicznych. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy występują w postaci pseudo-pokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar wystąpień złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Mississippi (ang. Mississippi Valley type – MVT).
W obszarze śląsko-krakowskim wyróżnia się rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. Obecnie wydobycie rud prowadzi się ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany w rej. olkuskim. Bytomski rejon złóż rud Zn-Pb ma znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu od wieków średnich i w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego nie są dotychczas eksploatowane. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedziowo-srebrowych monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi. Część ołowiu jest pozyskiwana z koncentratów miedzi w trakcie ich przetwarzania hutniczego. W roku 2013 w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 26,71 tys. t ołowiu.
Największe perspektywy przyrostu zasobów siarczkowych rud cynku i ołowiu znajdują się w regionie śląsko-krakowskim. Według stanu na 31.12.2009 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynoszą ok. 50 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim ok. 15 mln t rud Zn-Pb(1). Zasoby prognostyczne tlenowych rud Zn-Pb oceniane są na ok. 60 mln t rud Zn-Pb, w tym 51 mln t zalegające w obrębie obszarów zlikwidowanych kopalń oraz 9 mln t w zwałach kopalnianych.
W obszarze śląsko-krakowskim w ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem intensywnych poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony, skreślenia z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku, gdyż przetwórstwo rud tlenowych wg ówcześnie stosowanych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Obecnie rozwiązano problemy technologiczne występujące podczas przerobu rud tlenowych. Wobec tego zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Dla pełnej oceny wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 roku wprowadziło odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (niespełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z obowiązującym w 2013 r. prawem geologicznym i górniczym, od 1 stycznia 2012 r. dla określania złóż i zasobów rud siarczkowych i tlenowych koniecznym jest określenie granicznych wartości parametrów definiujących złoże i jego granice. Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wg stanu na 31.12.2013 r. wynoszą 74,29 mln t rudy zawierającej 3,30 mln t cynku i 1,34 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił ubytek zasobów o 2,86 mln t rudy oraz 0,12 mln t cynku i 0,11 mln t ołowiu. Ubytek zasobów spowodowany był głównie wydobyciem 2 328 tys. t rudy oraz korektą wielkości zasobów nieeksploatowanego złoża Sikorka (uwzględniono dodatek nr 1, zatwierdzony decyzją z 2008 r., dotychczas nie ujęty w „Bilansie…”). Wzrost zasobów bilansowych i przemysłowych złoża Klucze I spowodowany został dokładniejszym jego rozpoznaniem w trakcie prac udostępniających to złoże do eksploatacji.
W złożach eksploatowanych występuje 21,64 % zasobów rudy siarczkowej. Do zasobów przemysłowych w tych złożach zaliczono 8,18 mln t rudy zawierającej 0,34 mln t cynku i 0,14 mln t ołowiu. W stosunku do 2012 r. nastąpił ubytek zasobów przemysłowych o 1,45 mln t.
Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2013 r. wyniosło 2 328 tys. t rudy, zawierającej 73 tys. t cynku i 25 tys. t ołowiu.
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2013.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Stanisław Z. Mikulski, Sławomir Oszczepalski, Marcin Tymiński
(1) S. Z. Mikulski, B. Strzelska-Smakowska, W. Retman, 2011 – „Rudy cynku i ołowiu” w „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r.” pod red. S. Wołkowicza, T. Smakowskiego, S. Speczika. PIG-PIB Warszawa.
2012
Tradycyjnym obszarem występowania złóż rud cynku i ołowiu o znaczeniu przemysłowym jest północne i północno-wschodnie obrzeżenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Występujące tu złoża związane są z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, który jest zbudowany ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na utworach paleozoicznych. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy występują w postaci pseudo-pokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar wystąpień złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Missisipi (ang. Missisipi Valley type – MVT).
W obszarze śląsko-krakowskim wyróżnia się rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. Obecnie wydobycie rud prowadzi się ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany w rej. olkuskim. Bytomski rejon złóż rud Zn-Pb ma znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu od wieków średnich i w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego nie są dotychczas eksploatowane. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedziowo-srebrowych monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi. Część ołowiu jest pozyskiwana z koncentratów miedzi w trakcie ich przetwarzania hutniczego. W roku 2012 w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 30 tys. t ołowiu.
Największe perspektywy przyrostu zasobów siarczkowych rud cynku i ołowiu znajdują się w regionie śląsko-krakowskim. Według stanu na 31.12.2009 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynoszą ok. 50 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim ok. 15 mln t rud Zn-Pb(1). Zasoby prognostyczne tlenowych rud Zn-Pb oceniane są na ok. 60 mln t rud Zn-Pb, w tym 51 mln t zalegające w obrębie obszarów zlikwidowanych kopalń oraz 9 mln t w zwałach kopalnianych.
W obszarze śląsko-krakowskim w ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem intensywnych poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony, skreśleniem z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku, gdyż przetwórstwo rud tlenowych wg ówcześnie stosowanych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Obecnie rozwiązano problemy technologiczne występujące podczas przerobu rud tlenowych. Wobec tego zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Dla pełnej oceny wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 roku wprowadziło odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (nie spełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z nowym prawem geologicznym i górniczym, od 1 stycznia 2012 r. odrębne kryteria dla określania złóż rud siarczkowych i tlenowych obowiązują jako „graniczne wartości parametrów definiujących złoże i jego granice”. Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wg stanu na 31.12.2012 r. wynoszą 77,15 mln t rudy zawierającej 3,42 mln t cynku i 1,45 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił ubytek zasobów o 1,86 mln t rudy oraz 0,1 mln t cynku i 0,03 mln t ołowiu. Ubytek zasobów spowodowany był głównie wydobyciem 2 329 tys. t rudy.
W złożach eksploatowanych występuje 23 % zasobów rudy siarczkowej. Do zasobów przemysłowych w tych złożach zaliczono 9,63 mln t rudy zawierającej 0,41 mln t cynku i 0,18 mln t ołowiu. W stosunku do 2011 r. nastąpił ubytek zasobów przemysłowych o 1,76 mln t.
Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2012 r. wyniosło 2 329 tys. t rudy, zawierającej 75 tys. t cynku i 27 tys. t ołowiu.
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2012.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Stanisław Z. Mikulski, Sławomir Oszczepalski, Marcin Tymiński
(1) S. Z. Mikulski, B. Strzelska-Smakowska, W. Retman, 2011 – „Rudy cynku i ołowiu” w „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r.” pod red. S. Wołkowicza, T. Smakowskiego, S. Speczika. PIG-PIB Warszawa.
2011
Tradycyjnym obszarem występowania złóż rud cynku i ołowiu o znaczeniu przemysłowym jest północne i północno-wschodnie obrzeżenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Występujące tu złoża związane są z formacją skał węglanowych obszaru śląsko-krakowskiego, który jest zbudowany ze skał permo-mezozoicznych monoklinalnie leżących na utworach paleozoicznych. Mineralizacja cynkiem i ołowiem występuje w skałach wieku od dewonu po jurę. Znaczenie przemysłowe mają głównie rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Rudy występują w postaci pseudo-pokładów, poziomych soczew lub wypełnień gniazdowych. Region śląsko-krakowski uważany jest za największy na świecie obszar wystąpień złóż Zn-Pb tzw. typu doliny rzeki Missisipi (ang. Missisipi Valley type – MVT).
W obszarze śląsko-krakowskim wyróżnia się rejony: chrzanowski, olkuski, bytomski i zawierciański. Obecnie wydobycie rud prowadzi się ze złóż Klucze I, Olkusz i Pomorzany w rej. olkuskim. Bytomski rejon złóż rud Zn-Pb ma znaczenie historyczne. Wydobycie prowadzono tu od wieków średnich i w złożach pozostały jedynie zasoby rud pozabilansowych, głównie tlenowych. Złoża czwartego rejonu – zawierciańskiego nie są dotychczas eksploatowane. Złoża rud cynku i ołowiu pokazano na mapie ogólnej i szczegółowej.
W cechsztyńskich złożach miedziowo-srebrowych monokliny przedsudeckiej występują koncentracje cynku i ołowiu towarzyszące rudom miedzi. Część ołowiu jest pozyskiwana z koncentratów miedzi w trakcie ich przetwarzania hutniczego. W roku 2011 w KGHM Polska Miedź S.A. wyprodukowano 30 tys. t ołowiu.
Największe perspektywy przyrostu zasobów siarczkowych rud cynku i ołowiu znajdują się w regionie śląsko-krakowskim. Według stanu na 31.12.2009 r. w rejonie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynoszą ok. 50 mln t rud Zn-Pb, a w rejonie zawierciańskim ok. 15 mln t rud Zn-Pb(1). Zasoby prognostyczne tlenowych rud Zn-Pb oceniane są na ok. 60 mln t rud Zn-Pb, w tym 51 mln t zalegające w obrębie obszarów zlikwidowanych kopalń oraz 9 mln t w zwałach kopalnianych.
W obszarze śląsko-krakowskim w ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby rud cynku i ołowiu ulegały dużym zmianom. Z jednej strony było to wynikiem intensywnych poszukiwań i eksploatacji, a z drugiej strony, skreśleniem z krajowego bilansu zasobów tlenowych rud cynku, gdyż przetwórstwo rud tlenowych wg ówcześnie stosowanych technologii było dużym zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Obecnie rozwiązano problemy technologiczne występujące podczas przerobu rud tlenowych. Wobec tego zaistniała potrzeba wyróżnienia odrębnych kryteriów bilansowości dla rud siarczkowych i tlenowych. Dla pełnej oceny wartości gospodarczej złóż rud Zn-Pb rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2007 roku wprowadziło odrębne kryteria dla rud tlenowych cynku (nie spełniających kryteriów dla rud siarczkowych). Zgodnie z nowym prawem geologicznym i górniczym, od 1 stycznia 2012 r. odrębne kryteria dla określania złóż rud siarczkowych i tlenowych obowiązują jako „graniczne wartości parametrów definiujących złoże i jego granice”. Wielkość zasobów rud cynku i ołowiu oraz stan zagospodarowania złóż zestawiono w tabeli 1.
Bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wg stanu na 31.12.2011 r. wynoszą 79,01 mln t rudy zawierającej 3,52 mln t cynku i 1,48 mln t ołowiu. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił ubytek zasobów o 0,86 mln t rudy oraz 0,05 mln t cynku i 0,03 mln t ołowiu. Ubytek zasobów spowodowany był głównie wydobyciem 2 345 tys. t rudy.
W złożach eksploatowanych występuje 25 % zasobów rudy siarczkowej. Do zasobów przemysłowych w tych złożach zaliczono 11,39 mln t rudy zawierającej 0,51 mln t cynku i 0,21 mln t ołowiu. W stosunku do 2010 r. nastąpił ubytek zasobów przemysłowych o 1,25 mln t.
Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2011 r. wyniosło 2 345 tys. t rudy, zawierającej 82 tys. t cynku i 28 tys. t ołowiu.
Na figurze przedstawiono zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989-2011.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowali: Agnieszka Malon, Stanisław Z. Mikulski, Sławomir Oszczepalski, Marcin Tymiński
(1) S. Z. Mikulski, B. Strzelska-Smakowska, W. Retman, 2011 – „Rudy cynku i ołowiu” w „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r.” pod red. S. Wołkowicza, T. Smakowskiego, S. Speczika. PIG-PIB Warszawa.
